حق توقف کانتینر چیست؛ تعرفه حق توقف کانتینر

حق توقف کانتینر چیست؟

بنادر و انواع شرکت کشتیرانی برای حمل‌ونقل کالا، کانتینر‌ها را به تاجران و بازرگانان اجاره می‌دهند. بازرگانان باید این کانتینرها را در زمان مشخصی که در قرارداد ذکر می‌شود، به شرکت کشتیرانی یا شرکت حمل‌ونقل برگردانند. به زمان مشخصی که در قرارداد ذکر می‌شود فری تایم گفته می‌شود.  هرچه کانتینرها دیرتر از زمان معین شده به شرکت کشتیرانی تحویل داده شوند، به همان اندازه نیز فرد باید جریمه‌ای به‌عنوان حق توقف کانتینر بپردازد. خطوط کشتیرانی باید یک بازه زمانی مشخصی را برای فری تایم در نظر بگیرند تا صاحبان کالا امکان بارگیری و تحویل کانتینر در فرآیند صادرات را داشته باشد.

نحوه محاسبه حق توقف کانتینر در خطوط کشتیرانی 

اصطلاح حق توقف کانتینر به طور اختصاصی در حمل‌ونقل دریایی به‌کار می‌رود و مربوط به زمانی است که کانتینر بیش از مهلت رایگان (Free Time) در بندر یا پایانه باقی بماند. در حمل ترکیبی، ممکن است کانتینر پس از ورود از طریق دریا با کامیون یا حمل ریلی به مقصد نهایی منتقل شود، اما خودِ «حق توقف» تنها به بخش دریایی حمل مرتبط است.
برای استفاده از کانتینر، صاحبان کالا معمولاً آن را از شرکت‌های حمل‌ونقل یا نمایندگی‌های کشتیرانی اجاره می‌کنند. مبلغ حق توقف در قرارداد بین شرکت حمل‌ونقل و صاحب کالا به‌طور شفاف قید می‌شود و تاریخ شروع قرارداد باید پیش از تحویل کانتینر خالی برای بارگیری مشخص شود.
محاسبه تعرفه حق توقف کانتینر بر اساس تعرفه‌های رسمی اعلام‌شده از سوی انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته یا انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی ایران انجام می‌شود. همچنین اگر شرکت کشتیرانی از این تعرفه‌ها تبعیت نکند و مبلغ بیشتری از گیرنده مطالبه نماید، این اقدام تخلف محسوب خواهد شد.

تعرفه های حق توقف یا دموراژ کانتینر در سال 1404 چقدر است؟

وقتی صحبت از تعرفه حق توقف کانتینر می‌شود، اولین نکته‌ای که باید بدانیم این است که هیچ نرخ ثابتی برای همه بنادر و خطوط کشتیرانی وجود ندارد. تعرفه‌ها بر اساس سیاست‌های هر نمایندگی کشتیرانی، نوع قرارداد حمل و مدت زمان توقف در بندر تعیین می‌شوند. در واقع دموراژ یک هزینه جریمه‌ای است که پس از پایان مدت زمان رایگان (Free Time) آغاز می‌شود و روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کند.

روند افزایشی تعرفه‌ها در 1404

در سال‌های اخیر تعرفه حق توقف کانتینر به دلایل مختلفی همچون افزایش مخارج عملیاتی بنادر، ازدحام در پایانه‌های دریایی و اختلال‌های پی‌درپی در زنجیره تأمین جهانی روندی رو به رشد داشته است. انتظار می‌رود این روند در سال‌های آینده نیز ادامه پیدا کند و صاحبان کالا با هزینه‌های بالاتری برای توقف کانتینر روبه‌رو شوند. برای نمونه، زمانی که مدت زمان رایگان (Free Time) به پایان می‌رسد، تعرفه دموراژ به صورت روزانه محاسبه و به‌تدریج افزایش می‌یابد. همین موضوع می‌تواند در صورت تأخیر در ترخیص، فشار مالی زیادی بر صاحبان کالا وارد کند.

حق توقف کانتینر خطوط ایرانی با خارجی چه فرقی دارد؟

یکی از پرسش‌های اساسی صاحبان کالا و فعالان حمل‌ونقل این است که آیا تعرفه حق توقف کانتینر در خطوط کشتیرانی ایرانی با خطوط خارجی تفاوت دارد یا خیر. پاسخ کوتاه این است: بله، تفاوت‌های قابل‌توجهی وجود دارد. اما این تفاوت‌ها تنها در رقم تعرفه خلاصه نمی‌شوند؛ بلکه در شیوه محاسبه، شرایط قرارداد، میزان Free Days و حتی خدمات جانبی که نمایندگی کشتیرانی ارائه می‌دهد هم بروز پیدا می‌کنند.

تفاوت در تعداد روزهای رایگان (Free Time)

• خطوط خارجی: معمولاً سیستم استانداردی برای Free Time دارند. پس از آن، تعرفه حق توقف کانتینر به‌صورت روزانه محاسبه می‌شود و نرخ آن به تدریج افزایش پیدا می‌کند.
• خطوط کشتیرانی ایرانی: نیز مانند خطوط خارجی برای تعیین مدت زمان رایگان (Free Time) و تعرفه حق توقف کانتینر، ساختار مشخص و دقیقی دارند. در این سیستم برای هر نوع کانتینر، زمان معینی به‌عنوان دوره رایگان در نظر گرفته می‌شود و پس از پایان این مدت، هزینه حق توقف بر اساس تعرفه‌های اعلام‌شده محاسبه می‌شود.

در شرایطی که کالا پس از ورود به بندر قرار است با حمل ریلی یا حمل بار زمینی به مقصد نهایی منتقل شود، این ساختار همچنان به‌طور دقیق اجرا می‌شود و صاحبان کالا موظف‌اند در بازه زمانی تعیین‌شده نسبت به ترخیص یا جابه‌جایی کانتینر اقدام کنند. در غیر این صورت، تعرفه حق توقف کانتینر مطابق تعرفه مصوب به آن‌ها تعلق خواهد گرفت.

اهمیت استعلام قیمت حمل و نقل دریایی

یکی از بهترین روش‌ها برای انتخاب بین خطوط ایرانی و خارجی، استعلام قیمت حمل و نقل دریایی از چند شرکت حمل و نقل بین المللی است. این کار به شما کمک می‌کند علاوه بر هزینه حمل کانتینر و تعرفه حق توقف کانتینر، شرایط دموراژ، دیتنشن و سایر هزینه‌های جانبی را هم مقایسه کنید.

چه کسی مسئول پرداخت جریمه حق توقف یا دموراژ است؟

یکی از پرسش‌های اصلی در حمل‌ونقل بین‌المللی این است که چه کسی مسئول پرداخت دموراژ است. به طور معمول، این مسئولیت بر عهده صاحب کالا یا نماینده قانونی اوست، زیرا کانتینر متعلق به خط کشتیرانی است و ماندن آن بیش از زمان مجاز در بندر هزینه ایجاد می‌کند. البته شرایط قرارداد نیز اهمیت دارد؛ که تعیین می‌کند فروشنده یا خریدار مسئول دموراژ باشد. در حمل بار دریایی، شرکت کارگو یا واسطه‌ها بخشی از مسئولیت را می‌پذیرند اما در نهایت هزینه به گیرنده منتقل می‌شود. در خدمات بار هوایی دموراژ وجود ندارد، اما هزینه‌هایی مشابه مانند انبارداری اعمال می‌شود. در این میان، شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی و نمایندگی‌های کشتیرانی نقش مهمی در شفاف‌سازی شرایط، هماهنگی ترخیص و جلوگیری از ایجاد دموراژ دارند؛ با این حال اگر کوتاهی رخ دهد، معمولاً صاحب کالا مسئول پرداخت تعرفه حق توقف کانتینر است.

از چه زمانی دموراژ شروع میشود؟

دموراژ زمانی آغاز می‌شود که کانتینر پر پس از پایان دوره رایگان یا Free Time همچنان در بندر باقی بماند. این دوره فرصت طلایی برای ترخیص بدون هزینه است و پس از آن تعرفه حق توقف کانتینر (هزینه دموراژ) به‌طور روزانه محاسبه می‌شود. بسیاری از افراد دموراژ را با دیتنشن اشتباه می‌گیرند؛ در حالی که دموراژ مربوط به ماندن کانتینر پر در بندر است و دیتنشن زمانی اعمال می‌شود که کانتینر خالی دیرتر از موعد بازگردانده شود. عواملی مانند تراکم بندر، روندهای گمرکی یا تأخیر در حمل زمینی و ریلی می‌تواند شروع دموراژ را تسریع کند. در این میان، نقش شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی و نمایندگی کشتیرانی در اطلاع‌رسانی و هماهنگی بسیار مهم است. با استعلام دقیق هزینه‌ها، آماده‌سازی مدارک از طریق شرکت‌های کارگو و انتخاب مسیر مناسب، می‌توان از تحمیل هزینه‌های غیرضروری جلوگیری کرد.