کانتینر چیست و چه انواعی دارد؟

کانتینر چیست؟ ابزاری برای حمل و نقل کالا

کانتینر حمل‌و‌نقل (به انگلیسی: shipping container) جعبه فلزی بزرگ با ابعاد استاندارد است که کالا در آن قرار داده می‌شود. انواع کالا به وسیله کانتینر با استفاده از روش‌های حمل بار زمینی، دریایی یا هوایی جابه‌جا می‌شود. کانتیتر‌ها از فولاد کورتن ساخته می‌شوند. فولاد کورتن، آلیاژ فولادی ویژه‌ای است که در برابر خوردگی و سایر عناصر خشن طبیعت مقاومت می‌کند. اگر قصد حمل‌ونقل انواع کالا به کمک کانتینر را دارید، باید از قبل بوکینگ کنید. بوکینگ کانتینر به معنای رزرو یک کانتینر برای حمل کالا از یک مبدأ به مقصد مشخص است. البته این اصطلاح برای حمل‌ونقل‌های دریایی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

واحد شمارش کانتینر چیست؟

در صنعت حمل‌ونقل بین‌المللی، برای شمارش و اندازه‌گیری کانتینرها از واحدی به نام TEU (Twenty-foot Equivalent Unit) استفاده می‌شود. این واحد معادل یک کانتینر استاندارد ۲۰ فوتی است. به عبارت دیگر، یک کانتینر ۴۰ فوتی معادل ۲ TEU محاسبه می‌شود. این روش شمارش به شرکت‌ها و بنادر کمک می‌کند ظرفیت واقعی حمل و جابه‌جایی کالا را بهتر مدیریت کنند.
این واحد شمارش تنها مخصوص حمل دریایی کالا نیست، بلکه در حمل بار زمینی و حتی محاسبات لجستیکی یک شرکت حمل نقل بین المللی نیز کاربرد دارد. با استفاده از این استاندارد، مقایسه هزینه‌ها و زمان‌بندی میان مسیرهای مختلف ساده‌تر می‌شود.

کاربرد کانتینر چیست؟

کاربرد کانتینر تنها به حمل‌ونقل دریایی محدود نمی‌شود، بلکه دامنه گسترده‌ای از خدمات لجستیکی را پوشش می‌دهد. مهم‌ترین کاربرد آن، حمل دریایی کالا است؛ جایی که کانتینرها نقش اصلی را در جابه‌جایی میلیون‌ها تن بار ایفا می‌کنند. برای مسیرهای پرترافیک مثل حمل بار دریایی از چین، کانتینرها به دلیل استاندارد بودن و سهولت در بارگیری، بهترین انتخاب هستند.
علاوه بر این، کانتینرها در حمل بار زمینی نیز کاربرد دارند. کامیون‌ها و واگن‌های ریلی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که امکان جابه‌جایی کانتینرها بدون نیاز به تخلیه بار وجود داشته باشد. این هماهنگی میان دریا، زمین و حتی خدمات بار هوایی، نتیجه مستقیم کانتینراسیون است.
کاربرد دیگر کانتینر، در فریت بار شخصی یا تجاری است. بسیاری از مشتریان که قصد ارسال محموله به خارج از کشور را دارند، از کانتینر به عنوان یک گزینه امن و اقتصادی استفاده می‌کنند. در این مسیر، همکاری با یک شرکت کارگو یا شرکت حمل نقل بین المللی ضروری است تا فرآیند به‌صورت اصولی مدیریت شود.
همچنین، برخی صنایع از کانتینرها به عنوان انبار موقت یا حتی سازه‌های کارگاهی بهره می‌برند. در این موارد، موضوعاتی مثل هزینه حمل کانتینر یا دریافت استعلام قیمت حمل دریایی همچنان نقش مهمی در تصمیم‌گیری ایفا می‌کنند.

کانتینراسیون چیست؟

اصطلاح کانتینراسیون (Containerization) به فرآیند استفاده گسترده از کانتینر در حمل‌ونقل بین‌المللی اشاره دارد. این مفهوم یکی از بزرگ‌ترین تحولات صنعت لجستیک در قرن بیستم بود و به شرکت‌ها اجازه داد کالاهای متنوع را با سرعت و امنیت بالا بین کشورها جابه‌جا کنند. پیش از کانتینراسیون، بارگیری کشتی‌ها کاری زمان‌بر و پرخطر بود، اما امروزه به لطف این سیستم، عملیات حمل بار زمینی، حمل دریایی کالا و حتی ترکیب با خدمات بار هوایی به‌صورت هماهنگ و استاندارد انجام می‌شود.
کانتینراسیون به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد که بدون نگرانی از تغییر مسیر یا وسیله نقلیه، بار خود را از یک شرکت کارگو به دیگری منتقل کنند. برای مثال، محموله‌ای که از طریق حمل بار دریایی از چین وارد ایران می‌شود، می‌تواند بدون تخلیه مستقیم، به کامیون یا قطار منتقل شود. این فرآیند هم باعث کاهش هزینه حمل کانتینر و هم افزایش امنیت کالا می‌شود.
از دید یک شرکت حمل نقل بین المللی، کانتینراسیون شفافیت بیشتری در هزینه‌ها ایجاد کرده و امکان دریافت سریع استعلام قیمت حمل دریایی را برای مشتریان فراهم می‌کند. همین مزایا باعث شده است که حتی در حوزه‌های کوچک‌تر مانند فریت بار شخصی نیز استفاده از کانتینر به گزینه‌ای محبوب تبدیل شود.

معرفی انواع کانتینر

کانتینر‌ها انواع مختلفی دارند که بر‌اساس نوع کاربرد، میزان بار و روش بارگیری آن‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. میزان بار مجاز بر اساس ابعاد کانتینر و اطلاعات درج شده روی در آن مشخص می‌شود. برای شناخت بهتر انواع کانتینر، در ادامه در مورد هر نوع به طور کامل توضیح داده شده است:

کانتینر خشک؛ متداول‌ترین کانتینر برای حمل‌ونقل خشک

کانتینر خشک (عمومی) که با نام کانتینر مخصوص حمل و نقل خشک نیز شناخته می‌شود، در اندازه‌های 20 و 40 فوت برای حمل بار دریایی، ریلی و زمینی کاربرد دارد. عمده محصولاتی که به‌وسیله این کانتینر‌ها جابه‌جا می‌شود، محموله‌های معمولی و خشک است که به دما و رطوبت حساس نیستند. چهار طرف این کانتینر‌ها دیوار داشته و مسقف است. این نوع کانتینر هیچ نوع وسیله‌‌ای برای کنترل دما یا رطوبت داخل خود ندارد. در ادامه در مورد میزان حجم بار کانتینرهای 20 و 40 فوت توضیح داده‌ایم:

کانتینر 20 فوت؛ کوچک‌ترین سایز کانتینر استاندارد

کانتینر 20 فوتی برای محمولات وزین استفاده می‌شود. ظرفیت وزنی کانتینر 20 فوتی از 21 تن تا 26 یا حتی 28 تن متفاوت است. در کانتینرهای 20 فوت GP) General Purpose) حدودا 21 تن بار می‌توان بارگیری کرد و کانتینرهای 20 فوت HD) Heavy Duty) تا 26 یا حتی 28 تن بار را می‌توانند بارگیری کنند. از این کانتینرها به‌طور گسترده در زمینی، دریایی و برخی موارد حمل بار هوایی استفاده می‌شود.

کانتینر‌های 40 فوت؛ مخصوص جابه‌جایی بارهای حجیم

کانتینر‌های 40 فوت برای جابه‌جایی بار‌های حجیم مانند ماشین آلات صنعتی، الیاف و پنبه مناسب هستند. به‌طور معمول، برای حمل کانتینر‌ های 40 فوت، بارگیری تا 29 تن بار مجاز است. البته هنگام استفاده از انواع کانتینر برای حمل بار زمینی یا هر کالای دیگری باید به csc plate کانتینرها که روی درب انواع کانتینر نصب شده، دقت کرد. در این بخش اطلاعات  مشخص‌کننده ظرفیت وزنی یا حجمی کانتینرها درج شده است.

کانتینر روباز؛ مخصوص حمل بار‌های مرتفع

کانتینر روباز (Open Top) نیز مانند کانتینر عمومی در ۴ طرف دیوار دارد؛ با‌این‌حال، سقف آن باز است. بارگیری محموله‌ها نیز از سقف آن انجام می‌شود. به‌همین‌دلیل از کانتینر روباز می‌توان برای بارگیری محموله‌های مرتفع استفاده کرد. کانتینرهای روباز نیز در ابعاد 20 و 40 فوت ساخته می‌شوند.

کانتینر دو در

کانتینر‌های دو در به‌عنوان کانتینر تونلی نیز شناخته می‌شود. در دو سر کانتینر‌های تونلی، در تعبیه شده است. از این درها برای بارگیری یا تخلیه از آن استفاده می‌شود. این کانتینرهای دو در برای بارگیری 2 محموله بسیار مناسب هستند زیرا دسترسی به هر دو بار را فراهم می‌کنند. علاوه بر این مورد،  این کانتینر‌ها برای جابه‌جایی آهن و فولاد کاربرد دارد؛ زیرا مهر و موم آن به‌گونه‌ای ایجاد شده است که در برابر تغییرات دمایی مقاوم است. کانتینرهای تونلی نیز در دو سایز 20 و 40 فوت ساخته می‌شود.

کانتینر تانک‌ (Tank container)

کانتینر تانک (Tank container) یک نوع کانتینر تخصصی ۲۰ فوتی است که به‌صورت مخزن استوانه‌ای تحت فشار در چارچوب استاندارد ساخته می‌شود و برای حمل مایعات خطرناک وغیرخطرناک از جمله مواد غذایی، سوخت، مواد شیمیایی و حتی گازها مورد استفاده قرار می‌گیرد. ظرفیت این مخازن بین ۲۱ تا ۲۶ هزار لیتر متغیر است و انواعی مانند مخزن سوخت، گرم‌شونده و مواد غذایی دارند. به دلیل ویژگی خاص، همه خطوط کشتیرانی آن را در اختیار ندارند و معمولاً توسط شرکت‌های تخصصی مدیریت می‌شوند. تمامی مشخصات این کانتینرها تحت استانداردهای ISO تعریف شده است، اگرچه جزئیات ممکن است در شرکت‌های مختلف اندکی تفاوت داشته باشد.

کانتینر یخچال‌دار؛ انتخابی مناسب برای محموله‌های حساس به دما

برای حمل برخی مواد مانند دارو یا مواد خوراکی فاسد شدنی، نیاز است تا دما درون کانتینر کنترل شود. کانتینر‌های یخچال‌دار با تعبیه تنظیم‌کننده رطوبت، تهویه و تثبیت دمای داخلی، بهترین وسیله برای جابه‌جایی این نوع موارد هستند. افراد می‌توانند به تناسب کالای خود و حجم آن، هر یک از انواع کانتینر یخچال‌دار را انتخاب کنند. این کانتینر‌ها نیز مانند سایر کانتینر‌های معرفی‌شده در دو اندازه 20 فوت و 40 فوت ساخته می‌شوند. ظرفیت حجمی بارگیری این نوع کانیتنر‌ها نیز برای کانتینر 20 فوت 29 متر مکعب و برای 40 فوت 67 متر مکعب است.

کانتینر تخت یا Flat Rack Container

کانتینر تخت یا Flat Rack Container نوعی کانتینر ویژه برای حمل بارهای حجیم و سنگین مانند ماشین‌آلات، خودروها، لوله‌ها و موتورهای هواپیما است که فاقد دیواره‌های جانبی و سقف بوده و تنها کف و دو دیواره انتهایی دارد. این کانتینرها در اندازه‌های استاندارد ۲۰ و ۴۰ فوت تولید می‌شوند. با وجود ظرفیت بالا، ضعف ساختاری ناشی از حذف دیواره‌ها می‌تواند موجب خمش یا شکست شود، بنابراین انتخاب و استفاده از این کانتینر باید بر اساس وزن و ابعاد بار با دقت انجام گیرد.

کانتینرهای مخصوص(Special-Purpose Containers)

کانتینرهای مخصوص (Special-Purpose Containers) کانتینرهای معمولی نیستند بلکه به‌صورت سفارشی و ویژه برای اهداف خاص طراحی و ساخته می‌شوند. این نوع کانتینرها عمدتاً در خدمات حساس و مهم مانند حمل سلاح و مواد آتش‌زا به کار می‌روند. ساختار و جنس به‌کاررفته در آن‌ها بسته به نوع کاربری تعیین می‌شود، اما در بیشتر موارد، امنیت بالاترین اولویت در طراحی آن‌ها محسوب می‌شود.

کانتینرهای حمل بار با درب جانبی (Open Side Shipping Containers)

کانتینرهای جانبی با داشتن درب‌های بازشو در طول یک یا دو طرف، گزینه‌ای ایده‌آل برای حمل کالاهای حجیم و خاص به شمار می‌روند. این طراحی علاوه بر تسهیل بارگیری و تخلیه ماشین‌آلات یا وسایل بزرگ، ریسک آسیب به کالا را کاهش داده و دسترسی تجهیزات بارگیری را بهبود می‌بخشد. به همین دلیل، صنایعی مانند خودروسازی، صادرات ماشین‌آلات سنگین بیشترین بهره را از این نوع کانتینر می‌برند.

کانتینرهای حمل خودرو (Car Carriers)

کانتینرهای حمل خودرو (Car Carriers) واحدهای ذخیره‌سازی ویژه‌ای هستند که به‌طور خاص برای جابه‌جایی خودرو در مسافت‌های طولانی طراحی شده‌اند. این کانتینرها دارای دیواره‌های تاشو هستند که امکان قرارگیری ایمن خودرو در داخل کانتینر را فراهم می‌کنند و مانع از حرکت یا آسیب‌دیدگی آن در طول مسیر می‌شوند.