بندر جبل علی؛ همه نکاتی که باید بدانید

بندر جبل علی؛ دروازه اقتصادی در خلیج فارس

بندر جبل علی که در امارت متحده عربی و در ساحل خلیج فارس واقع شده حدود 35 کیلومتر با دبی و حدود 187 کیلومتر با بندرعباس فاصله دارد. وسعت این بندر 47.1 کیلومتر است. بندر جبل علی به‌طور هفتگی با بیش از ۱۰۰ بندر در جهان ارتباط دارد و به بیش از ۱۷۰ خط کشتیرانی خدمات می‌دهد. بدین ترتیب سالانه انواع شرکت کشتیرانی در جهان با جبل علی سروکار داشته و محموله‌های مختلفی را به این بندر ارسال می نمایند.

بندر جبل علی کجاست؟

بندر جبل علی (Jebel Ali Port) در کشور امارات متحده عربی و در فاصله حدود ۳۵ کیلومتری جنوب‌غربی شهر دبی واقع شده است. این بندر یکی از بزرگ‌ترین و مدرن‌ترین بنادر خاورمیانه و همچنین از پرترافیک‌ترین بنادر کانتینری جهان به شمار می‌رود. این بندر با داشتن زیرساخت‌های پیشرفته، انبارهای وسیع، ترمینال‌های متعدد کانتینری و اتصال مستقیم به شبکه حمل‌ونقل زمینی و حمل بار هوایی، نقش بسیار مهمی در تجارت بین‌المللی منطقه دارد. از دیگر ویژگی‌های مهم بندر جبل علی در دبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دارای بیش از ۲۰ ترمینال و اسکله پیشرفته برای انواع کالا (کانتینری، فله‌ای، نفتی و عمومی)
• ظرفیت تخلیه و بارگیری بیش از ۲۰ میلیون TEU (واحد کانتینر ۲۰ فوت) در سال
• منطقه آزاد جبل علی دبی (JAFZA) در مجاورت بندر، که شرکت‌های خارجی می‌توانند در آن بدون محدودیت مالکیت فعالیت کنند
• به همین دلیل، بندر جبل علی نه‌تنها برای امارات، بلکه برای کل منطقه خاورمیانه یک مرکز حیاتی برای بازرگانی، ترانزیت و لجستیک بین‌المللی محسوب می‌شود.

نحوه صادرات و واردات از بندر جبل علی به کشورهای مختلف جهان

بندر جبل علی دبی به‌عنوان یک بندر واسطه برای حمل بار دریایی و واردات کالا محسوب می‌شود. این بندر نه‌تنها برای بازرگانان کشورهای عربی و حوزه‌ی خلیج فارس بلکه برای بازرگانان کل دنیا در زمینه صادرات و واردات اهمیت ویژه‌ای دارد. در این بندر ابتدا بار کشتی‌های بزرگ تفکیک شده و به کانتینرهای کوچک‌تر منتقل می‌شود. پس از فرآیند تفکیک، محموله برای خریدار یا گیرنده بار ارسال خواهد شد. در فرآیند واردات در بندر جبل علی مراحل زیر باید طی شود: 

۱. انتخاب حامل برای حمل‌ونقل دریایی (Carrier Selection)

این مرحله مربوط به انتخاب شرکت کشتیرانی است که کالا را از بندر مبدأ به بندر مقصد حمل می‌کند. در انتخاب حامل، باید عوامل زیر را در نظر گرفت:

• مسیر و زمان حمل: خطوط کشتیرانی مختلف ممکن است مسیرها و زمان‌بندی‌های متفاوتی داشته باشند.
• اعتبار و سابقه شرکت: انتخاب شرکت معتبر، ریسک تأخیر، خسارت یا گم‌شدن کالا را کاهش می‌دهد.
• هزینه حمل: نرخ کرایه کشتی یا هزینه حمل کانتینر (Freight Rate) بسته به فصل، نوع کالا و مقصد متفاوت است.
• نوع کشتی و کانتینر: مثلاً برای کالاهای فاسد شدنی، باید از کشتی‌های دارای کانتینر یخچال‌دار استفاده شود.
• خدمات جانبی: برخی خطوط خدماتی مثل ردیابی آنلاین، بیمه، یا انبارداری نیز ارائه می‌دهند.

۲. انتخاب عامل حمل‌ونقل (Freight Forwarder Selection)

عامل حمل‌ونقل یا فورواردر واسطه‌ای است که هماهنگی‌های لازم بین صادرکننده در بندر جبل علی، خطوط کشتیرانی، گمرک و سایر طرف‌ها را انجام می‌دهد. اهمیت انتخاب عامل مناسب در این موارد است:
تجربه در نوع کالای شما: فورواردر باید با قوانین، بسته‌بندی و الزامات کالای شما آشنا باشد.

• ارتباطات بین‌المللی: فورواردر با شبکه‌ای از شرکت‌های حمل‌ونقل در کشورهای مختلف کار می‌کند تا روند جابه‌جایی را تسهیل کند.
• خدمات کامل: از رزرو فضا در کشتی گرفته تا انجام تشریفات گمرکی و تحویل در مقصد.
• شفافیت هزینه‌ها: فورواردر حرفه‌ای جزئیات هزینه‌ها را دقیق اعلام می‌کند.

۳. انجام مراحل گمرکی (Customs Clearance)

این مرحله شامل دریافت مجوز خروج کالا از کشور مبدأ (بندر جبل علی امارات) و ورود آن به کشور مقصد است. مراحل کلیدی عبارت‌اند از:

• ارائه مدارک: مثل فاکتور تجاری، بارنامه، لیست بسته‌بندی، گواهی مبدأ، بیمه‌نامه و غیره.
• ارزیابی کالا: مأموران گمرک کالا را از نظر ارزش، نوع و قوانین واردات/صادرات بررسی می‌کنند.
• پرداخت حقوق و عوارض گمرکی: بر اساس تعرفه کالا و ارزش اظهار شده.
• دریافت مجوز ترخیص: پس از تأیید گمرک، کالا مجاز به خروج یا ورود است.

این بخش معمولاً زمان‌بر است و اگر مدارک ناقص باشد، ممکن است باعث تأخیر یا جریمه شود.

۴. تخلیه بار (Unloading of Cargo)

پس از رسیدن کشتی به بندر مقصد، عملیات تخلیه بار انجام می‌شود. در این مرحله:

• کالا از کشتی به اسکله منتقل می‌شود (با جرثقیل‌های مخصوص کانتینر یا فله).
• بازرسی فیزیکی یا امنیتی ممکن است توسط گمرک انجام گیرد.
• ثبت و کنترل اسناد بار: بارنامه‌ها و فهرست کالا با محموله‌های واقعی تطبیق داده می‌شود.
• انتقال به انبار یا منطقه گمرکی: کالا معمولاً تا زمان ترخیص در انبار بندر باقی می‌ماند.

۵. انتقال بار به مقصد نهایی (Delivery to Final Destination)

پس از ترخیص از گمرک، باید کالا از بندر به مقصد نهایی (مثلاً کارخانه، انبار یا مشتری) منتقل شود.
این کار معمولاً با یکی از روش‌های زیر انجام می‌شود:

• حمل زمینی: با کامیون یا تریلر.
• حمل ریلی: برای مقادیر زیاد یا مسیرهای طولانی درون کشور.
• حمل ترکیبی (Multimodal): ترکیب چند روش مختلف، مثلاً کشتی + قطار + کامیون.

در این مرحله، موضوعاتی مانند بیمه حمل از بندر جبل علی، هماهنگی زمان‌بندی تحویل، و نظارت بر سلامت کالا اهمیت دارد. توجه داشته باشید در مرحله انتخاب حامل برای حمل بار دریایی، حامل مورد‌نظر شما ممکن است یک شرکت حمل و نقل کانتینری و شرکت‌ حمل‌و‌نقل دریایی باشد.