پر کاربردترین اصطلاحات حمل و نقل زمینی
حمل و نقل چیست؟
حمل و نقل یکی از مهم‌ترین اجزای زنجیره تأمین در هر نوع کسب‌وکار است. این مفهوم، به فرآیند جابجایی کالاها، انسان‌ها یا اطلاعات از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر اطلاق می‌شود. به‌طور کلی، حمل و نقل را می‌توان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد: زمینی، دریایی، هوایی و ریلی. هر کدام از این روش‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند. در دنیای امروزی، حمل و نقل صرفاً به جابجایی فیزیکی محدود نمی‌شود؛ بلکه با اصطلاحات حمل و نقل چون لجستیک، انبارداری، مدیریت موجودی، و زمان‌بندی دقیق نیز گره خورده است. واژه "لجستیک" اغلب به معنی برنامه‌ریزی و هماهنگی برای حرکت مؤثر کالاها استفاده می‌شود. در اینجا است که نقش اصطلاحات حمل و نقل زمینی بیشتر نمایان می‌شود؛ چون بخش بزرگی از مدیریت لجستیک به درک دقیق این واژگان تخصصی بستگی دارد.
حمل و نقل زمینی چیست؟
حمل و نقل زمینی به روش‌هایی از جابجایی اطلاق می‌شود که از جاده، مسیرهای ریلی یا ترکیبی از این دو برای انتقال کالا استفاده می‌کنند. این روش به دلیل هزینه کمتر نسبت به حمل هوایی و دسترسی گسترده‌تر نسبت به حمل دریایی، در داخل کشورها و برای مسیرهای کوتاه‌تر بسیار پرکاربرد است. در ایران نیز بخش عمده‌ای از تجارت داخلی و صادرات زمینی از طریق مرزهای جاده‌ای و کامیون‌ها صورت می‌گیرد. اصطلاحات حمل و نقل زمینی در این حوزه شامل واژگانی مانند بارنامه، پالت، کامیون یخچال‌دار، کامیون ترانزیت و غیره است. هر کدام از این اصطلاحات حمل و نقل زمینی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر قیمت، نحوه حمل و شرایط نگهداری بار داشته باشد. همچنین در حمل و نقل زمینی، نوع بار (معمولی، خطرناک، فاسدشدنی)، شرایط مسیر، قوانین گمرکی و زمان‌بندی نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. آشنایی با واژگان مرتبط با این بخش، برای واردکنندگان، صادرکنندگان و مدیران زنجیره تأمین ضروری است.
تاریخچه حمل و نقل زمینی
اتحادیه بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای (IRU) از سال ۱۹۴۸ تاکنون، به‌عنوان نهاد بین‌المللی پیشرو در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای، در تسهیل تجارت جهانی، بهبود ایمنی جاده‌ای، توسعه زیرساخت‌های لجستیکی و حمایت از توسعه پایدار نقش مؤثری ایفا کرده است. این اتحادیه با طراحی و اجرای سیستم‌هایی نظیر TIR برای ترانزیت بین‌المللی و CMR برای قراردادهای حمل کالا، زمینه را برای تسهیل عبور مرزی، کاهش هزینه‌ها و ساده‌سازی تشریفات گمرکی فراهم کرده است. IRU در تدوین استانداردهای جهانی با سازمان ملل و اتحادیه اروپا همکاری نزدیکی داشته و با تأسیس نهادهای آموزشی مانند آکادمی IRU، برای حرفه‌ای‌تر شدن عملکردها و بهبود سازوکارهای اجرایی در صنعت بوده است. همچنین در سال‌های اخیر با ورود به حوزه دیجیتال، استفاده از ابزارهایی چون e-CMR و TIR الکترونیکی را ترویج داده و با تکیه بر راهبردهایی مانند توسعه حمل‌ونقل عمومی، کاهش آلاینده‌ها و افزایش کارایی سیستم‌های حمل‌ونقل، به‌سوی آینده‌ای ایمن، سبز و هوشمند گام برداشته است.
مهم‌ترین اصطلاحات در صنعت حمل و نقل زمینی
در صنعت حمل و نقل زمینی، صدها اصطلاحات حمل و نقل تخصصی و فنی وجود دارد که آشنایی با آن‌ها می‌تواند درک بهتری از فرآیند لجستیک و ارتباط مؤثرتر با شرکت‌های حمل‌ونقل را فراهم کند. در ادامه، مهم‌ترین و پرکاربردترین اصطلاحات حمل و نقل زمینی را به‌صورت طبقه‌بندی شده معرفی می‌کنیم.
حمل‌ونقل بار کمتر از ظرفیت کامیون (LTL) چیست؟
در اصطلاحات حمل و نقل زمینی اصطلاح LTL به معنای "کمتر از یک ظرفیت کامل کامیون" است. در حمل‌ونقل LTL، محموله‌های چند فرستنده به‌طور همزمان در یک تریلر مشترک جابه‌جا می‌شوند. LTL برای محموله‌هایی مناسب است که بین یک تا شش پالت یا به‌طور کلی کمتر از ۱۲ فوت خطی فضا اشغال می‌کنند، چرا که این روش از فضای موجود در تریلر حداکثر استفاده را می‌برد. حتی در مواردی که تعداد پالت‌ها بیش از شش باشد، ممکن است محموله همچنان شرایط لازم برای حمل‌ونقل با نرخ ویژه حجمی یا به‌عنوان بار جزئی کامیون (Partial Truckload) را داشته باشد.
حمل‌ونقل بار کامل کامیون (FTL) چیست؟
در اصطلاحات حمل و نقل زمینی FTL برای محموله‌هایی به‌کار می‌رود که نیاز به ظرفیت کامل یک کامیون دارند، مانند کامیون‌های کلاس ۸ مجهز به تریلر یخچال‌دار یا تریلر دربسته خشک (Dry Van). در این روش، تنها محموله شما در تریلر قرار می‌گیرد و کامیون به‌طور اختصاصی در اختیار شما قرار دارد؛ چه فضای آن را به‌طور کامل پر کرده باشید یا نه، شما مالک انحصاری کل ظرفیت هستید. استفاده از FTL به معنای برخورداری از انحصار کامیون است و در نتیجه، نگرانی از بابت تغییر دست، تأخیر، یا مخلوط شدن کالاها با محموله‌های دیگر وجود نخواهد داشت.
اصطلاحات حمل و نقل زمینی عمومی:
- بارنامه (Bill of Lading - B/L): سندی رسمی که جزئیات محموله، فرستنده، گیرنده و مسیر حمل را مشخص می‌کند. در بسیاری موارد، بارنامه نقش قرارداد حمل را هم دارد.
- کرایه حمل (Freight Rate): مبلغی که بابت حمل بار دریافت می‌شود و بسته به نوع محموله، مسافت، وسیله نقلیه و شرایط حمل متغیر است.
- ظرفیت بارگیری (Payload): حداکثر وزن مجازی که یک کامیون یا وسیله نقلیه می‌تواند حمل کند.
- قبض انبار: مدرکی که توسط سازمان بنادر صادر می‌شود و مشخصات کالا، شماره کانتینر، تاریخ ورود به مرز، شماره انبار و … در آن درج شده است.
انواع وسیله نقلیه در حمل زمینی:
- تریلی ترانزیت (Transit Trailer): وسیله‌ای متداول برای حمل کالاهای صادراتی یا وارداتی در مرزها.
- کامیون یخچالی (Reefer Truck): مناسب برای حمل مواد غذایی یا دارویی فاسد شدنی با قابلیت تنظیم دما.
- کامیون تانکر (Tanker Truck): برای حمل مایعات یا مواد خطرناک مانند سوخت و مواد شیمیایی.
اصطلاحات حمل و نقل زمینی مرتبط با بسته‌بندی:
- پالت (Pallet): سکوی چوبی یا پلاستیکی که کالاها روی آن چیده می‌شوند تا بارگیری، تخلیه و جابه‌جایی راحت‌تر شود.
- بسته‌بندی صنعتی (Industrial Packaging): نوعی از بسته‌بندی تخصصی برای کالاهای سنگین یا خطرناک در حمل زمینی و دریایی.
این اصطلاحات حمل و نقل زمینی، پایه و اساس ارتباطات حرفه‌ای در زنجیره تأمین هستند. اگر بخواهید با شرکت‌های حمل ترکیبی، شرکت کشتیرانی یا حتی بخش‌های مربوط به حمل دریایی همکاری داشته باشید، دانستن این مفاهیم برای شما یک ضرورت خواهد بود.
کاربرد اصطلاحات حمل ترکیبی در لجستیک
حمل ترکیبی (Multimodal Transport) روشی است که در آن یک محموله با استفاده از دو یا چند روش حمل (مثلاً حمل زمینی و حمل دریایی یا هوایی) به مقصد می‌رسد. در این نوع حمل، یک قرارداد کلی وجود دارد و کل مسئولیت حمل بر عهده یک شرکت یا اپراتور است، حتی اگر از وسایل نقلیه مختلف استفاده شود.
اصطلاحات رایج در حمل ترکیبی:
- Multimodal Transport Operator (MTO): شرکت یا فردی که مسئولیت کل مسیر حمل ترکیبی را بر عهده دارد.
- Through Bill of Lading: سندی واحد که تمام مسیر حمل را پوشش می‌دهد، حتی اگر شامل بخش‌های زمینی و دریایی باشد.
- Intermodal vs. Multimodal: در Intermodal، قرارداد جداگانه‌ای برای هر نوع حمل وجود دارد، ولی در Multimodal همه در یک قرارداد خلاصه می‌شوند.
امروزه در بسیاری از مسیرهای بین‌المللی، مخصوصاً برای واردات و صادرات از بنادر جنوبی یا مرزهای زمینی، از حمل ترکیبی استفاده می‌شود. آشنایی با اصطلاحات حمل و نقل زمینی در این مسیرها بسیار مهم است، چون بخش ابتدایی یا پایانی حمل معمولاً از طریق جاده انجام می‌شود. همچنین، در تعامل با شرکت کشتیرانی یا اپراتور حمل هوایی، باید بدانید که کدام بخش زمینی است و چه اصطلاحاتی به آن مربوط می‌شود.
مزایای استفاده از روش حمل‌ونقل زمینی چیست؟
حمل‌ونقل زمینی، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین روش‌های جابه‌جایی کالا، مزایای ویژه‌ای دارد که برای تاجران و بازرگانان از اهمیت بسیاری برخوردار است. از جمله مزایای این شیوه حمل‌ونقل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• انعطاف‌پذیری در زمان‌بندی حرکت نسبت به سایر روش‌ها
• مناسب برای حمل کالا در فواصل کوتاه جاده‌ای
• ایجاد امنیت قابل‌توجه در حمل‌ونقل
• صرفه‌جویی در هزینه‌های بسته‌بندی و حمل‌ونقل کالا
• نقش واسطه برای سایر شیوه‌های حمل بار
• حمل کالا از نقطه مبدأ تا مقصد به‌صورت دقیق (حمل درب تا درب)
بررسی معایب و محدودیت‌های حمل‌ونقل زمینی در تجارت‌های جهانی
روش حمل‌ونقل زمینی، با وجود مزایای فراوان، با محدودیت‌ها و چالش‌هایی نیز همراه است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود:
• احتمال وقوع تصادف در حمل‌ونقل جاده‌ای
• گزینه‌ای نامناسب برای ارسال بار به مقاصد دوردست و با مسافت طولانی
• نبود سازمان‌یافتگی در ساختار و هزینه‌های حمل‌ونقل زمینی
• تأثیرپذیری از شرایط محیطی و آب‌وهوایی
• سرعت پایین نسبت به سایر روش‌ها
با توجه به این محدودیت‌ها، پیشنهاد می‌شود در صورت انتخاب روش زمینی برای حمل بار، حتماً موارد فوق را در نظر بگیرید تا بهترین گزینه را متناسب با نوع کالا و مقصد انتخاب کنید.
نقش ترمینال‌ها و انبارها در استانداردهای اصطلاحات حمل و نقل
ترمینال‌ها و انبارهای بین‌راهی یا مقصد نهایی، جایگاه مهمی در عملیات حمل و نقل زمینی دارند. بسیاری از اصطلاحات حمل و نقل زمینی مستقیماً به عملکرد این مراکز مربوط می‌شوند، چون آن‌ها نقطه اتصال لجستیک، ترخیص کالا، و تحویل به مشتری هستند.
اصطلاحات حمل و نقل زمینی:
- Cross-Docking: فرآیندی که کالا بدون انبار شدن طولانی، مستقیماً از وسیله ورودی به وسیله خروجی منتقل می‌شود.
- هزینه انبارداری(Storage Fees): هزینه‌ای که بابت نگهداری کالا در انبار دریافت می‌شود، معمولاً به صورت روزانه.
- Inbound/Outbound: ورودی و خروجی کالاها به/از ترمینال یا انبار.
- Yard Check: بررسی فیزیکی موقعیت کانتینرها و کامیون‌ها در محوطه بارگیری.
نتیجه‌گیری
آشنایی با اصطلاحات حمل و نقل زمینی نه‌تنها برای فعالان حوزه لجستیک، بلکه برای هر کسب‌وکار مرتبط با حمل کالا یک نیاز اساسی است. اصطلاحات حمل و نقل زمینی به‌عنوان زبان مشترک بین رانندگان، شرکت‌های حمل‌ونقل، شرکت کشتیرانی، ترخیص‌کاران و مدیران زنجیره تأمین عمل می‌کنند و تسلط بر آن‌ها می‌تواند موجب افزایش دقت در قراردادها، کاهش خطاهای عملیاتی و تسهیل ارتباطات شود. همچنین، با توجه به گستردگی حمل ترکیبی، حمل بار هوایی و حمل دریایی، شناخت اصطلاحات حمل و نقل زمینی و مخصوص هر روش حمل به شما این امکان را می‌دهد که تصمیم‌های هوشمندانه‌تری در انتخاب شیوه حمل و اجرای عملیات بگیرید. بنابراین اگر به‌دنبال بهبود کارایی و ارتباط حرفه‌ای در زنجیره تأمین هستید، تسلط بر واژگان تخصصی حمل و نقل زمینی یکی از مؤثرترین گام‌ها خواهد بود.
خدمات حمل و نقل زمینی هنزا ناو دریا
شرکت هنزا ناو دریا (هانزا) با سابقه‌ای درخشان در حمل‌ونقل دریایی، زمینی و هوایی، خدمات مشاوره‌ای و راهکارهای تخصصی را با توجه به شرایط عملیاتی و نیازهای مشتریان ارائه می‌دهد. ما بر اساس تحلیل دقیق عوامل مختلف، بهترین راهکارهای حمل‌ونقل را پیشنهاد می‌کنیم. در زمینه حمل بار زمینی، حمل و نقل کانتینری و سایر خدمات، با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار هر پروژه به‌صورت منحصربه‌فرد ارزیابی می‌شود تا راه‌حل‌هایی متناسب با شرایط موجود و نیازهای شما ارائه گردد. برای اطلاعات بیشتر جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر و دریافت مشاوره، با تیم ما در تماس باشید.
