مدیریت بهینه کانتینرهای خالی و راهکارهای اجرایی
مفهوم مدیریت کانتینرهای خالی
مسیر حرکت کانتینرها فرایندی پیچیده و غیرخطی است و تحت تأثیر عواملی مانند دسترسی به کالا، محل بارگیری و مقصد نهایی قرار دارد. تجارت بین کشورها معمولاً متوازن نیست و میزان صادرات و واردات در اغلب مسیرهای تجاری برابر نیست. بنابراین، انتظار پر شدن فوری یک کانتینر پس از تخلیه در مقصد، واقع‌بینانه نیست. این عدم تعادل در کشورهایی با اقتصاد مبتنی بر صادرات، مانند چین، به دلیل رشد اقتصادی سریع و وابستگی به صادرات، شدیدتر است.
به‌طور کلی، در اغلب مسیرهای تجاری جهانی، عدم تعادل بین صادرات و واردات امری رایج است. این ناهماهنگی به‌ویژه در کشورهایی که دارای اقتصادهای مبتنی بر تولید و صادرات گسترده هستند، مانند چین، به مراتب شدیدتر است. دلیل این امر آن است که رشد سریع اقتصادی این کشورها عمدتاً بر پایه صادرات گسترده شکل گرفته است.
چرا مدیریت کانتینرهای خالی در حمل و نقل دریایی اهمیت دارد؟
مدیریت کانتینرهای خالی مستقیماً بر هزینه حمل کانتینر، عملکرد نمایندگی‌های کشتیرانی و کارایی زنجیره تأمین جهانی تأثیر می‌گذارد. زمانی که یک کانتینر خالی در بنادر بدون برنامه‌ریزی رها می‌شود، نه‌تنها باعث اشغال فضای عملیاتی ارزشمند در بندر می‌شود، بلکه هزینه‌های اضافی مانند هزینه ذخیره‌سازی، جابه‌جایی غیرضروری و هزینه‌های بندری را نیز افزایش می‌دهد. از طرف دیگر، کانتینرهای خالی که در مسیرهای پرترافیک کمبود دارند، باعث اختلال در صادرات و افزایش هزینه‌های حمل بار می‌شوند. بهینه‌سازی مدیریت کانتینرهای خالی نه‌تنها موجب کاهش هزینه‌های عملیاتی برای شرکت‌های حمل و نقل می‌شود، بلکه به بهبود بهره‌وری حمل و نقل ترکیبی کمک می‌کند و نمایندگی کشتیرانی را قادر می‌سازد تا خدمات بهتری ارائه دهد.
مدیریت کانتینرهای خالی در بازارهای جهانی
تغییرات در بازارهای جهانی باعث شده است که برخی کشورها مانند آسیا به مراکز تولیدی تبدیل شوند، در حالی که کشورهای توسعه‌یافته نقاط اصلی مصرف هستند. این عدم تعادل در تجارت جهانی منجر به انباشت کانتینرهای خالی در مقاصد صادراتی، مانند اروپا و آمریکای شمالی، شده است، زیرا میزان صادرات از این مناطق کمتر از واردات آن‌هاست.
یکی از چالش‌های اصلی در مدیریت کانتینرهای خالی، فصل اوج تقاضا است که طی آن، صادرات افزایش یافته و مناطق مصرفی با انباشت کانتینرهای خالی و مناطق مبدأ با کمبود تجهیزات حمل مواجه می‌شوند. برای رفع این مشکل، شرکت‌های حمل‌ونقل باید برنامه‌ریزی دقیقی برای کاهش زمان بیکاری کانتینرها و بازگرداندن سریع آن‌ها به مناطق مورد نیاز داشته باشند. مدیریت کارآمد کانتینرهای خالی نقش کلیدی در پایداری تجارت جهانی و بهینه‌سازی دارایی‌های شرکت‌های حمل‌ونقل ایفا می‌کند.
مشکلات و چالش‌های مرتبط با کانتینرهای خالی
در جریان تجارت بین‌المللی، وجود تعداد مشخصی از کانتینرهای خالی در بسیاری از مقاصد امری اجتناب‌ناپذیر است. اما زمانی که تفاوت قابل‌توجهی بین میزان صادرات و واردات یک منطقه وجود داشته باشد، تعداد کانتینرهای خالی ممکن است بیش از حد افزایش یابد.
در چنین شرایطی، شرکت‌های حمل‌ونقل با چالش‌های زیر روبه‌رو می‌شوند:
۱. کاهش درآمد و از دست رفتن فرصت‌های تجاری
وقتی کانتینرهای یک شرکت در مناطقی که واردات در آن‌ها غالب است، باقی می‌مانند، در حالی که این شرکت درخواست‌هایی برای جابه‌جایی بار در سایر کشورها دارد، ممکن است با کمبود تجهیزات در مناطق مورد نیاز مواجه شود. این وضعیت می‌تواند به از دست رفتن فرصت‌های تجاری و کاهش درآمد منجر شود.
۲. کند شدن گردش دارایی‌ها
پیش از آنکه کانتینرهای خالی مجدداً برای بارگیری در اختیار صادرکنندگان قرار گیرند، ابتدا باید به مناطق تولیدی بازگردانده شوند. این فرآیند موجب باقی ماندن کانتینرها در مسیر برگشت بدون استفاده شده و در نتیجه، زمان بلااستفاده آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. به دلیل این تأخیر، نرخ بهره‌وری کانتینرها کاهش می‌یابد و دفعات استفاده از آن‌ها در چرخه حمل‌ونقل محدودتر می‌شود.
۳. افزایش هزینه‌های عملیاتی
بازگرداندن کانتینرهای خالی به مبدأ صادرات هزینه‌بر است، چراکه این کانتینرها بدون محموله جابه‌جا می‌شوند. در شرایطی که یک کانتینر حاوی کالا باشد، هزینه حمل توسط فرستنده کالا پرداخت می‌شود، اما در صورت خالی بودن، شرکت حمل‌ونقل ناچار است این هزینه را خود تقبل کند، که تأثیر مستقیمی بر هزینه‌های عملیاتی آن خواهد داشت.
چگونه از خالی ماندن کانتینرها جلوگیری کنیم؟
شرکت‌های حمل‌ونقل معمولاً از اقدامات خاصی برای کاهش تعداد کانتینرهای خالی یا جبران هزینه‌های مرتبط با آن استفاده می‌کنند. این اقدامات شامل موارد زیر است:
۱. اعمال هزینه‌های اضافی برای جابه‌جایی کانتینرهای خالی
شرکت‌های حمل‌ونقل می‌توانند هزینه‌های کلی ناشی از جابه‌جایی کانتینرهای خالی را برای هر مسیر تجاری محاسبه کرده و این هزینه را به‌صورت یک "هزینه جابه‌جایی کانتینرهای خالی" یا "هزینه عدم تعادل کانتینری" به هزینه کل حمل بار اضافه می‌شود.
مقدار این هزینه بسته به سیاست شرکت ممکن است متفاوت باشد؛ برخی شرکت‌ها ممکن است بخشی از هزینه را خود متقبل شوند، در حالی که برخی دیگر آن را به‌طور کامل به مشتریان منتقل می‌کنند. همچنین این هزینه می‌تواند تنها برای برخی اندازه‌ها یا انواع خاصی از کانتینرها اعمال شود.
۲. استفاده از بار برگشتی (Back-haul Cargo) و کالاهای کم‌ارزش
شرکت‌های حمل‌ونقل برای کاهش هزینه‌های مرتبط با جابه‌جایی کانتینرهای خالی، اغلب به دنبال محموله‌های کم‌ارزش هستند و در ازای حمل این کالاها، نرخ‌های کرایه پایین‌تری به صاحبان آن‌ها پیشنهاد می‌دهند. کالاهایی مانند چوب، ذرت و سایر محصولات کشاورزی حجیم معمولاً هزینه حمل‌ونقل بالایی دارند، زیرا نسبت هزینه حمل به ارزش کل کالا زیاد است.
3. کانتینرهای یخچالی غیرفعال / یخچالی‌های خالی
هنگامی که یک شرکت حمل‌ونقل با ضرورت جابه‌جایی کانتینرهای یخچالی خالی مواجه می‌شود، تلاش می‌کند تا امکان حمل محموله در مسیر بازگشت را افزایش دهد. یکی از راهکارهای مؤثر در این زمینه، استفاده از کانتینر یخچالی به‌عنوان یک کانتینر یخچالی غیرفعال است، به این معنا که به‌جای استفاده از سیستم خنک‌کننده، کانتینر برای حمل بارهای خشک به کار گرفته می‌شود. این روش به شرکت‌های حمل‌ونقل کمک می‌کند تا کانتینرهای یخچالی را در زمان مناسب به موقعیت مورد نیاز منتقل کنند و در عین حال، بخشی از هزینه‌های عملیاتی مرتبط را جبران نمایند.
4. کانتینرهای متعلق به فرستنده (SOC - Shipper-Owned Containers)
چالش کانتینرهای خالی عمدتاً مربوط به کانتینرهایی است که تحت مالکیت شرکت‌های حمل و نقل (COC- Carrier-Owned container) قرار دارند، زیرا این شرکت‌ها مسئولیت دارند تا آن‌ها را برای استفاده‌های بعدی در چرخه حمل‌ونقل بازگردانند. اما در مورد کانتینرهای متعلق به فرستنده (Shipper-Owned Containers - SOC)، وضعیت متفاوت است. از آنجا که مالکیت این کانتینرها با فرستنده است و شرکت حمل‌ونقل صرفاً وظیفه جابه‌جایی آن‌ها را بر عهده دارد (به این معنا که تنها فضای کشتی را ارائه می‌دهد و نه تجهیزات حمل را)، زمانی که این کانتینرها به مقصد می‌رسند، مسئولیت بازگرداندن آن‌ها بر عهده فرستنده، واردکننده یا نماینده آن‌ها خواهد بود.
5. مثلث‌سازی (Triangulation)
مفهوم مثلث‌سازی به فرآیندی اشاره دارد که در آن یک کانتینر خالی بلافاصله برای بارگیری محموله صادراتی جدید به همان منطقه ارسال می‌شود، چه این محموله متعلق به همان شرکت باشد یا به یک صادرکننده دیگر در همان محدوده. این روش به شرکت‌های حمل‌ونقل امکان می‌دهد تا از قبل برای پر کردن کانتینر برنامه‌ریزی کنند و از ارسال آن به‌صورت خالی یا جستجوی محموله جدید جلوگیری نمایند.
اجرای این روش وابسته به وجود بار صادراتی در منطقه مقصد است. در صورت دسترسی به محموله مناسب، شرکت‌های حمل‌ونقل ممکن است، با توجه به هزینه‌های جابه‌جایی مجدد کانتینر یا میزان فوریت انتقال آن، نرخ‌های کرایه رقابتی‌تری ارائه دهند. این رویکرد به کاهش هزینه‌های عملیاتی، افزایش بهره‌وری ناوگان و بهینه‌سازی فرآیند جابه‌جایی کانتینرهای خالی کمک می‌کند.
6. استفاده از راهکارهای فناورانه
شرکت‌های حمل‌ونقل به شکل فزاینده‌ای از فناوری‌های پیشرفته برای بهینه‌سازی برنامه‌ریزی و کاهش تعداد و احتمال تجمع کانتینرهای خالی بهره می‌برند. این رویکرد شامل پیش‌بینی دقیق‌تر تقاضا در مبدأ و هماهنگ‌سازی بهتر محموله‌های برگشتی در مقصد است تا شدت این چالش را به حداقل برسانند.
سیاست‌های خطوط کشتیرانی برای کاهش هزینه حمل کانتینرهای خالی
شرکت‌های حمل و نقل دریایی برای مدیریت بهتر کانتینرهای خالی و کاهش هزینه‌های مرتبط با آن، استراتژی‌های متنوعی را در نظر می‌گیرند. برخی از مهم‌ترین این سیاست‌ها عبارتند از:
توسعه هاب‌های توزیع منطقه‌ای:
- راه‌اندازی مراکز مدیریت کانتینرهای خالی در بنادر اصلی برای هدایت مؤثرتر کانتینرها به مسیرهای مورد نیاز
- کاهش هزینه‌های حمل و نقل از طریق توزیع هدفمند کانتینرهای خالی در مناطق مورد نیاز
به‌کارگیری حمل و نقل ترکیبی:
- استفاده از حمل و نقل ترکیبی (دریایی، ریلی و جاده‌ای) برای جابه‌جایی کارآمدتر کانتینرهای خالی
- انتقال کانتینرهای خالی از مسیرهای پرترافیک دریایی به مسیرهای ریلی و جاده‌ای جهت کاهش فشار بر ناوگان دریایی
ایجاد توافق‌نامه‌های همکاری بین شرکت‌های حمل و نقل:
- به اشتراک‌گذاری ظرفیت کشتی‌ها بین خطوط کشتیرانی برای کاهش جابه‌جایی غیرضروری کانتینرهای خالی
- تنظیم قراردادهای حمل مشترک بین شرکت‌های بزرگ جهت کاهش هزینه‌های لجستیکی
نقش همکاری بین شرکت‌های لجستیکی در کاهش هزینه‌ها
همکاری بین شرکت‌های حمل و نقل و نمایندگی‌های کشتیرانی، یکی از رایج‌ترین راهکارهای بهینه‌سازی برای مدیریت کانتینرهای خالی است. شرکت‌های لجستیکی می‌توانند با به اشتراک‌گذاری داده‌ها و بهینه‌سازی فرآیندهای حمل و نقل، هزینه‌ها را کاهش داده و از جابه‌جایی غیرضروری کانتینرها جلوگیری کنند. برخی از روش‌های همکاری مؤثر عبارتند از:
- ایجاد شبکه‌های اطلاعاتی مشترک
- مدیریت موجودی کانتینرها از طریق داده‌های بزرگ (Big Data)
- افزایش انعطاف‌پذیری در مدیریت حمل و نقل ترکیبی
فناوری‌های جدید و دیجیتالی‌سازی در مدیریت کانتینرهای خالی
معرفی فناوری‌های نوین در حمل و نقل دریایی برای مدیریت و بهینه‌سازی کانتینرهای خالی با پیشرفت فناوری در صنعت حمل و نقل دریایی، وارد مرحله‌ای جدید شده است. دیجیتالی‌سازی و استفاده از فناوری‌های هوشمند می‌تواند میزان جابه‌جایی غیرضروری کانتینرها را کاهش دهد و هزینه حمل کانتینر را به شکل محسوسی کنترل کند.
در نتیجه بررسی نقش فزاینده فناوری در صنعت حمل‌ونقل و لجستیک مناسب خواهد بود، چراکه فناوری برنامه‌ریزی را بهبود بخشیده و جنبه‌های کلیدی مانند مدیریت کانتینرهای خالی را بهینه‌سازی می‌کند. با ظهور راهکارهای مختلف لجستیکی (Logitech solutions)، شرکت‌های حمل‌ونقل به‌طور فزاینده‌ای از نرم‌افزارها برای برنامه‌ریزی عملیات خود استفاده می‌کنند، که نسبت به روش‌های دستی سنتی یک پیشرفت قابل‌توجه محسوب می‌شود. هرچند فناوری می‌تواند عدم تعادل کانتینرهای خالی ناشی از ناکارآمدی در پیش‌بینی و برنامه‌ریزی زنجیره تأمین را کاهش دهد، اما عوامل تجاری یا ساختاری که ریشه در مسائل بنیادی دارند، فراتر از محدوده این سیستم‌ها هستند. بااین‌وجود، فناوری تأثیر بسزایی در بهبود مدیریت کانتینرهای خالی داشته است و این روند احتمالاً در آینده نیز ادامه خواهد داشت.
برخی از فناوری‌های کلیدی که در این زمینه مورد استفاده قرار می‌گیرند، به شرح زیر است:
1. سیستم‌های مدیریت هوشمند کانتینرها (Smart Container Management Systems)
- این سیستم‌ها با استفاده از الگوریتم‌های پیش‌بینی و تحلیل داده‌های حمل و نقل، بهترین مسیر برای جابه‌جایی کانتینرهای خالی را شناسایی می‌کنند.
2. اتوماسیون بنادر و دیجیتالی‌سازی فرآیندهای بندری
- تجهیز بنادر به سیستم‌های خودکار تخلیه و بارگیری باعث می‌شود زمان انتظار برای مدیریت کانتینرهای خالی کاهش یابد.
3. پلتفرم‌های آنلاین مدیریت حمل و نقل
- این سیستم‌ها به شرکت‌ها اجازه می‌دهند که فضای خالی موجود در کشتی‌ها و کانتینرهای خالی را مدیریت کرده و از آن استفاده بهینه داشته باشند.
نتیجه گیری
مدیریت و کنترل کانتینرهای خالی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت حمل و نقل دریایی است. این موضوع تأثیر مستقیمی بر هزینه‌های حمل و نقل دریایی، بهره‌وری عملیاتی و آسیب به محیط زیست (افزایش انتشار کربن) دارد. عدم تعادل در مدیریت عرضه و تقاضای کانتینرها، انباشته‌شدن بیش از حد کانتینر در بنادر و همچنین هزینه‌های مازاد ناشی از جابه‌جایی‌های غیرضروری، همگی از مشکلاتی هستند که شرکت‌های حمل و نقل با آن مواجه‌اند.
خدمات شرکت هنزا ناو دریا (هانزا) در حمل و نقل بین المللی
شرکت هنزا ناو دریا (هانزا) با افتخار خدمات مشاوره‌ای و راهکارهای جامع در حوزه حمل و نقل دریایی، زمینی و هوایی ارائه می‌دهد. همچنین، در زمینه حمل و نقل ترکیبی نیز آماده‌ایم تا بر اساس نیازهای شما، راهکارهای مناسبی پیشنهاد کنیم. لطفاً در نظر داشته باشید که ارائه این خدمات ممکن است بسته به عواملی نظیر وضعیت‌های عملیاتی، شرایط صنعت و سایر متغیرها نسبت به زمان درخواست سرویس متفاوت باشد. بنابراین، با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار، جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر از این مجموعه برای دریافت اطلاعات بیشتر و بررسی شرایط، لطفاً با تیم ما تماس بگیرید.
