چه نوع بارهایی از طریق حمل‌ونقل هوایی جابه‌جا می‌شوند؟

انواع روش حمل و باربری هوایی

ارسال بار با حمل‌ و نقل هوایی به دو روش کلی انجام می‌شود: حمل هوایی مستقیم و حمل هوایی غیرمستقیم. انتخاب میان این دو نوع، به نوع کالا، مقصد نهایی، فوریت تحویل و امکانات فرودگاهی کشور مبدأ و مقصد بستگی دارد. هر یک از این روش‌ها ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند که در ادامه بررسی می‌شوند.

۱. حمل هوایی مستقیم (Direct Air Freight)

در روش حمل و نقل هوایی مستقیم، محموله از فرودگاه مبدأ مستقیماً به فرودگاه مقصد ارسال می‌شود، بدون اینکه در کشور یا ایستگاه دیگری توقف داشته باشد. این شیوه سریع‌ترین نوع حمل بار هوایی است و برای کالاهای حساس به زمان یا ارزشمند مانند دارو، قطعات الکترونیکی و کالاهای لوکس استفاده می‌شود.
از آنجا که زمان جابه‌جایی در این روش بسیار کوتاه است، ریسک آسیب یا تأخیر کاهش می‌یابد. به همین دلیل، شرکت‌های کارگو و شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی این نوع حمل را برای مشتریانی پیشنهاد می‌کنند که دقت و زمان تحویل برایشان حیاتی است. البته هزینه این نوع ارسال معمولاً بالاتر از حمل غیرمستقیم یا حمل بار دریاییاست، اما سرعت، امنیت و قابلیت رهگیری لحظه‌ای محموله مزیت اصلی آن محسوب می‌شود.

۲. حمل هوایی غیرمستقیم (Indirect Air Freight)

در حمل و نقل هوایی غیر مستقیم، محموله از مبدأ به یک فرودگاه واسط ارسال می‌شود و پس از توقف یا ترانزیت، به مقصد نهایی می‌رسد. این روش زمانی استفاده می‌شود که پرواز مستقیم بین دو کشور وجود نداشته باشد، یا شرکت‌ها بخواهند هزینه‌ها را کاهش دهند.
به‌عنوان مثال، کالا ممکن است ابتدا با حمل بار زمینی یا حمل دریایی کالا به یک کشور واسط منتقل شود و سپس از طریق پرواز بعدی به مقصد برسد. این ترکیب از مسیرها نوعی حمل ترکیبی محسوب می‌شود و در کاهش هزینه حمل کانتینر و هزینه کلی ارسال مؤثر است.
شرکت‌های کارگو در این شیوه، با همکاری خطوط هوایی، برنامه‌ریزی دقیق پروازها و هماهنگی اسناد را انجام می‌دهند تا تأخیر و آسیب احتمالی به حداقل برسد. اگرچه زمان تحویل در این مدل کمی بیشتر است، اما از نظر اقتصادی برای بسیاری از بازرگانان گزینه‌ای به‌صرفه و قابل اطمینان به‌شمار می‌آید.

چه کالاهایی هوایی حمل می‌شوند؟

انتخاب روش حمل و نقل هوایی معمولاً برای کالاهایی انجام می‌شود که ارزش بالایی دارند، فاسدشدنی هستند یا زمان تحویل آن‌ها حیاتی است. برخلاف حمل بار دریایی که برای محموله‌های حجیم و کم‌ارزش‌تر مناسب است، حمل و نقل هوایی تمرکز خود را بر روی کالاهایی می‌گذارد که سرعت، امنیت و شرایط ویژه نگهداری در اولویت هستند.

نمونه‌هایی از کالاهایی که معمولاً به‌صورت حمل و نقل هوایی جابه‌جا می‌شوند عبارت‌اند از:

• داروها و محصولات پزشکی: به‌ویژه واکسن‌ها و مواد حساس به دما که باید در شرایط کنترل‌شده حمل شوند.
• قطعات الکترونیکی و فناوری پیشرفته: مانند چیپ‌ها، سرورها، و تجهیزات مخابراتی که ارزش بالا و وزن کمی دارند.
• کالاهای لوکس: از جمله جواهرات، ساعت‌های گران‌قیمت و آثار هنری.
• اسناد و نمونه‌های فوری: برای شرکت‌ها یا سازمان‌هایی که نیاز به تحویل سریع دارند.
• حیوانات زنده و محصولات فاسد شدنی: مانند گل‌های تازه، میوه‌ها یا غذاهای دریایی که نمی‌توانند زمان طولانی در مسیر بمانند.

در این میان، شرکت کارگو و شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی نقش مهمی در مدیریت زنجیره تأمین دارند. آن‌ها با بهره‌گیری از سیستم‌های رهگیری هوشمند و همکاری با خطوط هوایی معتبر، امنیت و سرعت ارسال را تضمین می‌کنند. در صورت نیاز به ارسال ترکیبی، این کالاها می‌توانند ابتدا با حمل بار زمینی به فرودگاه منتقل شده و سپس با ارسال بار با هواپیما به مقصد برسند.

کالای عمومی چیست؟

در دنیای حمل و نقل هوایی، محموله‌ها معمولاً به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: کالاهای عمومی (General Cargo) و کالاهای ویژه (Special Cargo). کالاهای عمومی، آن دسته از محموله‌هایی هستند که ویژگی خاصی ندارند و حمل آن‌ها نیاز به مجوز، بسته‌بندی خاص یا شرایط محیطی ویژه ندارد. این گروه شامل کالاهایی است که در دمای معمولی و با شرایط استاندارد قابل جابه‌جایی هستند.
نمونه‌هایی از کالاهای عمومی عبارت‌اند از:

• پوشاک و منسوجات
• قطعات یدکی خودرو
• ابزارآلات صنعتی
• کتاب و محصولات چاپی
• لوازم خانگی کوچک

در حمل چنین کالاهایی، مهم‌ترین مسئله رعایت اصول بسته‌بندی مناسب برای جلوگیری از آسیب در زمان جابه‌جایی است. این محموله‌ها اغلب از طریق خدمات بار هوایی یا خطوط منظم شرکت‌های کارگو ارسال می‌شوند و در صورت نیاز می‌توانند با روش‌های حمل ترکیبی نیز ادغام شوند. در مقایسه با حمل دریایی کالا، ارسال کالاهای عمومی از طریق هوا سرعت بیشتری دارد، اما هزینه بالاتری هم به همراه دارد؛ به همین دلیل، برخی شرکت‌ها با بررسی دقیق و استعلام قیمت حمل و نقل دریایی تصمیم می‌گیرند که کدام مسیر از نظر اقتصادی به‌صرفه‌تر است.

کالای ویژه چیست؟

در مقابل کالاهای عمومی، گروهی از محموله‌ها وجود دارند که نیازمند شرایط خاص برای حمل هستند و در دسته کالاهای ویژه (Special Cargo) قرار می‌گیرند. این نوع محموله‌ها به دلیل ماهیت فیزیکی، شیمیایی یا ارزش اقتصادی خود باید تحت نظارت دقیق و با رعایت استانداردهای بین‌المللی جابه‌جا شوند.
کالاهای ویژه شامل موارد زیر هستند:

• کالاهای خطرناک (Dangerous Goods): موادی که طبق مقررات IATA DGR در گروه‌های خاص طبقه‌بندی می‌شوند، مانند باتری‌های لیتیومی، مواد شیمیایی یا گازهای فشرده.
• کالاهای فاسدشدنی: مانند مواد غذایی، گوشت تازه، گل، و محصولات کشاورزی که نیاز به حمل در دمای کنترل‌شده دارند.
• حیوانات زنده (Live Animals): شامل حیوانات خانگی یا نمونه‌های آزمایشگاهی که بر اساس مقررات خاص بسته‌بندی و حمل می‌شوند.
• کالاهای حجیم یا فوق‌العاده سنگین: که برای جابه‌جایی آن‌ها از شرکت‌های کارگو تخصصی استفاده می‌شود.

در ارسال بار با حمل‌ و نقل هوایی، همکاری بین شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی و حمل و نقل هوایی ضروری است تا اطمینان حاصل شود کالا بدون آسیب و در زمان مقرر تحویل می‌شود. گاهی نیز از حمل ترکیبی بهره گرفته می‌شود، به‌ویژه زمانی که بخشی از مسیر از طریق حمل بار زمینی یا حمل دریایی کالا  به صورت حمل و نقل کانتینری انجام می‌شود. به این ترتیب، شرکت‌ها ضمن رعایت الزامات فنی، در هزینه حمل کانتینر یا بار صرفه‌جویی می‌کنند.