قاعده CPT چیست و چرا در حمل بار اهمیت دارد؟
قاعده CPT در اینکوترمز؛ پرداخت هزینه حملونقل تا مقصد توسط فروشنده
CPT یا Carriage Paid To «حملونقل پرداخت‌شده تا مقصد» یکی از اصطلاحات مهم در تجارت بین‌الملل است که در قراردادهای فروش کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر اساس این شرط، میان فروشنده و خریدار توافقی صورت می‌گیرد که در آن مسئولیت‌ها و هزینه‌های مرتبط با حمل کالا به‌طور دقیق مشخص می‌شود.
در قالب ترم CPT، فروشنده موظف است حمل کالا را تا مقصد تعیین‌شده در قرارداد ترتیب دهد و کلیه هزینه‌های این مرحله را بپردازد. این مسئولیت شامل انتخاب روش حمل، رزرو خدمات حملونقل، و تضمین جابه‌جایی کالا تا مقصد توافق‌شده است. همچنین هزینه‌هایی مانند کرایه حمل، بارگیری و جابه‌جایی اولیه نیز بر عهده فروشنده خواهد بود.
با این حال، به محض اینکه کالا به مقصد مشخص‌شده برسد، مسئولیت آن به خریدار منتقل می‌شود. از آن لحظه به بعد، ریسک آسیب دیدن یا از بین رفتن کالا بر عهده خریدار خواهد بود. علاوه بر این، خریدار باید آماده دریافت کالا باشد و هزینه‌های بعدی نظیر تخلیه، حقوق و عوارض گمرکی، مالیات‌ها و حمل داخلی تا مقصد نهایی را پرداخت کند.
به بیان ساده، شرط CPT تعهد فروشنده را در خصوص تحویل کالا تا مکان توافق‌شده مشخص می‌کند، در حالی که خریدار پس از ورود کالا به مقصد، مسئولیت و هزینه‌های بعدی را به عهده می‌گیرد. بنابراین ضروری است که هر دو طرف قرارداد، جزئیات مربوط به تعهدات و شرایط مندرج در قرارداد فروش را به‌طور کامل درک و به روشنی تعیین کنند.
وظایف فروشنده کالا در قانون CPT
در قاعده CPT اینکوترمز قراردادی بین طرفین تنظیم می‌شود که در این قرارداد کلیه وظایف فروشنده و خریدار ذکر شده است. معمولا تنظیم قرارداد CPT با هماهنگی و مشاوره یک شرکت حمل و نقل بین المللی صورت خواهد گرفت. طبق این قرارداد وظایفی که برعهده فروشنده است شامل موارد زیر می‌شود:
- انتخاب روش مناسب حملونقل و رزرو خدمات حمل تا مقصد توافق‌شده.
- تحویل کالا به حمل‌کننده و تضمین جابه‌جایی آن تا مکان تعیین‌شده در قرارداد.
- پرداخت کلیه هزینه‌های مرتبط با حمل تا مقصد، از جمله کرایه حمل، هزینه بارگیری و جابه‌جایی اولیه.
- تهیه و ارائه اسناد لازم برای حمل کالا (مانند بارنامه یا رسید حمل).
- انجام تشریفات گمرکی در مبدأ و تأمین مجوزهای صادراتی در صورت نیاز.
در ادامه پاسخ به سوال «وظایف فروشنده در CPT چیست» باید گفت که طبق قاعده CPT فروشنده علاوه‌بر تهیه کالا، باید مدارک مورد‌نیاز ذکر شده در قرارداد را نیز تهیه کرده و به گمرک ارائه کند. به‌منظور تهیه مدارک و تکمیل این فرآیند بهتر است با یک شرکت حمل ریلی یا شرکت‌هایی که انواع خدمات حمل بار هوایی، زمینی و دریایی را ارائه می‌کنند مشورت کنید.
وظایف خریدار محموله در ترم CPT
در وهله اول، اصلی‌ترین وظیفه خریدار در قواعد Carriage Paid To، پرداخت هزینه به‌عنوان قیمت کالا است. علاوه‌بر این، خریدار در حملونقل با استفاده از قاعده CPT مسئولیت‌ها و وظایف دیگری نیز دارد که به شرح زیر هستند:
- پذیرش مسئولیت و ریسک کالا از لحظه رسیدن آن به مقصد تعیین‌شده.
- پرداخت هزینه‌های بعد از تحویل، شامل تخلیه، حقوق و عوارض گمرکی، مالیات‌ها و حمل داخلی تا مقصد نهایی.
- انجام تشریفات گمرکی واردات و آماده‌سازی اسناد مورد نیاز در مقصد.
- تحویل‌گیری به‌موقع کالا برای جلوگیری از هزینه‌های اضافی (مثل دموراژ).
- در صورت نیاز، تهیه بیمه بار برای پوشش خسارت‌ها یا آسیب‌های احتمالی پس از تحویل.
طبق ترم CPT خريدار بايد مسئولیت هرگونه خطر از ميان رفتن يا آسيب ديدن كالا را پس از تحویل بر عهده بگیرد؛ زیرا بر‌اساس ترم CPT، فروشنده هیچ‌گونه مسئولیتی در این زمینه نخواهد داشت.
بیشتر بخوانید: شرکت کشتیرانی
تعیین محل دقیق بارگیری و تحویل کالا در اینکوترمز CPT
یکی از مواردی که در ادامه بحث «ترم CPT چیست؟» باید به آن بپردازیم، تعیین محل دقیق بارگیری و تحویل کالا است. در CPT، دو موقعیت مکانی اهمیت ویژه‌ای دارد:
محلی که در آن‌جا تحویل بار صورت می‌گیرد (ریسک منتقل می‌شود)
محلی که به‌عنوان مقصد کالا تعریف می‌شود (محلی که فروشنده متعهد به بستن قرارداد حملونقل تا آن‌جا است)
توجه داشته باشید در‌صورتی‌که حملونقل فقط به شیوه حمل کانتینر به صورت دریایی باشد، باید بنادر مبدأ و مقصد در قرارداد مشخص شود.
تعیین محل تحویل بار به‌صورت دقیق در قاعده CPT
برای جلوگیری از مشکلات و دردسرهای گمرکی در حملونقل بین‌المللی، به طرفین معامله توصیه می‌شود که محل دقیق تحویل محموله به متصدی حمل را در قرارداد فروش تعیین کنند. در CPT این نکته اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا حملونقل معمولا به‌صورت ترکیبی انجام می‌شود و باید محلی که ریسک از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود به‌صورت دقیق تعیین شود.
به‌عنوان مثال چنانچه شما قصد حمل هوایی از چین و سپس حمل زمینی به یکی از گمرکات داخل ایران را داشته باشید، این شیوه حمل ترکیبی محسوب می‌شود. بدین ترتیب باید در قرارداد CPT فرودگاه مورد نظر و مقصد تحویل کالا را ذکر کرده و محل دقیق بارگیری را مشخص کنید.
تعیین دقیق موقعیت مکانی مقصد در ترم CPT
علاوه‌بر تعیین محل دقیق مبدأ در قرارداد ترم CPT، باید مقصد و نقطه‌ای که کالا توسط خریدار تحویل گرفته می‌شود نیز مشخص شود. در واقع محل مقصد جایی است که فروشنده تا آن‌جا قرارداد حملونقل را تنظیم کرده و اقدام به پرداخت هزینه‌ها می‌کند. به‌عنوان مثال در‌صورتی‌که شما برای واردات ماشین آلات خط تولید نقطه دقیق تحویل کالا را توافق نکرده باشید، پس از تحویل بار توسط اولین متصدی حملونقل، ریسک از سوی فروشنده به خریدار منتقل خواهد شد.
مزایا و معایب قاعده Carriage Paid To
برای درک بهتر اینکوترمز CPT، لازم است نگاهی هم به نقاط قوت و ضعف این قاعده داشته باشیم. میزان سود یا زیان استفاده از Carriage Paid To تا حد زیادی وابسته به جایگاه شما؛ اینکه در نقش خریدار باشید یا فروشنده در معامله است. به‌صورت کلی مزایای این قاعده، شامل موارد زیر می‌شود:
- کاهش ریسک حملونقل برای خریداران
- فروش بیشتر برای فروشنده با در نظر گرفتن خطرات کالا در حملونقل
- عدم نیاز به رسیدگی به الزامات و امورات صادراتی و همچنین پرداخت هزینه‌ها توسط خریدار
هر قاعده و قانون اینکوترمز علاوه‌بر تسهیل در روند حملونقل، پیچیدگی‌ها و معایبی نیز برای دو طرف معامله دارد که در CPT این معایب عبار‌ت‌اند از:
- افزایش ریسک حملونقل برای فروشنده
- بر عهده گرفتن مسئولیت ترخیص کالا از گمرک توسط خریدار
- درصورت حمل بار دریایی، خریدار ریسک‌های بیشتری را پس از دریافت کالا متحمل می‌شود.
چنانچه شما قصد دارید برای فعالیت‌های تجاری خود با استفاده از قاعده CPT از لندینگ کرافت به‌منظور حمل کالا استفاده کنید. بهتر است اطلاعات دقیقی در مورد این وسیله داشته باشید. ما در مقاله «لندینگ کرافت چیست» به‌طورکامل در این مورد توضیحاتی را شرح داده‌ایم.
کاربرد ترم CPT در روش‌های مختلف حمل
یکی از ویژگی‌های مهم ترم CPT انعطاف‌پذیری بالای آن در استفاده برای روش‌های مختلف حملونقل است. برخلاف برخی قواعد که فقط مختص حمل دریایی هستند، ترم CPT هم در حمل بار دریایی، هم در حمل بار هوایی، هم در حمل ریلی و حتی در حمل زمینی قابل استفاده است. همین موضوع باعث شده تاجران و شرکت‌های حمل و نقل بین المللی توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند.
کاربرد در حمل دریایی
در تجارت ایران و چین، بیشتر کالاها با کشتی جابه‌جا می‌شوند. در این حالت، فروشنده موظف است کالا را به نمایندگی کشتیرانی یا شرکت کشتیرانی تحویل دهد و هزینه حمل کانتینر را تا بندر مقصد پرداخت کند. با این حال، ریسک از لحظه تحویل به خریدار منتقل می‌شود. بنابراین واردکننده باید هنگام استعلام قیمت حمل و نقل دریایی، موضوع بیمه و مدیریت ریسک را در نظر بگیرد.
کاربرد در حمل هوایی
در خدمات بار هوایی (که اغلب برای حمل فریت بار استفاده می‌شود)، فروشنده باید کالا را به شرکت کارگو یا شرکت هواپیمایی تحویل دهد و هزینه حمل تا مقصد را بپردازد. این روش برای کالاهای سبک و ارزشمند یا محموله‌هایی که نیاز به سرعت دارند (مثل قطعات الکترونیک) رایج است. اما باز هم ریسک بر عهده خریدار است.
کاربرد در حمل ریلی و زمینی
در مسیرهایی مثل چین به ایران یا کشورهای آسیای میانه، حمل ریلی هم جایگاه مهمی دارد. در این شرایط، فروشنده کالا را به شرکت حمل و نقل بین المللی زمینی یا ریلی تحویل داده و هزینه تا مقصد توافق‌شده را پرداخت می‌کند. این روش برای کالاهای سنگین و پرحجم مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
کاربرد در حمل ترکیبی
بسیاری از تجار از حمل و نقل ترکیبی استفاده می‌کنند؛ مثلاً بخشی از مسیر با کشتی، بخشی با قطار و بخش پایانی با کامیون انجام می‌شود. در این شرایط نیز ترم CPT کاربرد دارد و فروشنده فقط موظف است هزینه حمل ترکیبی تا مقصد مشخص را بپردازد. به طور کلی، ترم حمل CPT به دلیل قابلیت استفاده در تمامی روش‌های حمل، برای واردکنندگان ایرانی یک گزینه کاربردی است. اما باید به این نکته توجه داشت که فروشنده هزینه را می‌پردازد، اما از نظر ریسک مسئولیتی ندارد. به همین دلیل، انتخاب شرکت حمل و نقل بین المللی معتبر می‌تواند نقش مهمی در کاهش مشکلات و تضمین سلامت محموله ایفا کند.
بیشتر بخوانید: اینکوترمز چیست؟
نتیجه گیری
در این مطلب به سوال CPT چیست پاسخ داده و قوانین مربوط به آن را به طور کامل بررسی کردیم. اکنون دریافتیم که قاعده CPT اغلب برای حمل و نقل های ترکیبی کاربرد داشته و طبق این قاعده فروشنده و خریدار کالا وظایف به خصوصی دارند. در تنظیم قرارداد با قاعده CPT همه قوانین و توافقات طرفین باید به طور دقیق شرح داده شوند. قطعا تنظیم این قرارداد نیاز به دانش کافی و اطلاعات دقیق از فرآیند حمل ونقل دارد.
خدمات حمل و نقل بین المللی شرکت هنزا ناو دریا
شرکت نمایندگی کشتیرانی و خدمات بار هوایی هنزا ناو دریا (هانزا) با سال‌ها تجربه در تمام حوزه‌های حملونقل در سطح بین‌المللی، به ارائه مشاوره‌های حرفه‌ای و راهکارهای دقیق در حملونقل دریایی، زمینی و هوایی می‌پردازد. هر پروژه و درخواست با توجه به شرایط خاص عملیاتی، نیازهای محموله، و وضعیت بازار به دقت بررسی می‌شود. هدف ما این است که با تکیه بر تخصص تیم و تحلیل‌های دقیق، راهکارهایی را که بیشترین انطباق با نیازهای شما دارد، پیشنهاد دهیم. در هنزا ناو دریا، هر خدمت حملونقل، چه در زمینه حمل بار هوایی از چین، حمل بار دریایی از چین و چه در سایر خدمات، بر اساس مجموعه‌ای از عوامل کلیدی و بررسی‌های کامل ارائه می‌شود. این فرایند به ما این امکان را می‌دهد تا همواره خدماتی کارآمد و متناسب با شرایط موجود به شما پیشنهاد کنیم. مشتریان ما می‌توانند با اطمینان خاطر، از مشاوره و تجربه ما برای پیدا کردن بهترین راهکارها بهره‌مند شوند، چرا که تمرکز ما بر روی تحلیل دقیق و ارائه راه‌حل‌های عملی است. بنابراین با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار، جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر از این مجموعه، از شما دعوت می‌کنیم با تیم ما در ارتباط باشید تا شرایط دقیق بررسی و راه‌حل‌های مناسب پیشنهاد شود.
