دانشنامه ترابری

کاپوتاژ چیست؟

کاپوتاژ چیست؟ آیا شرکت های حمل و نقل خارجی می توانند در مرزهایی آبی و زمینی کشوری دیگر مسافران یا محموله های تجاری را جا به جا کنند؟ در این مقاله به این سوالات متداول در حوزه حمل و نقل بین المللی پاسخ می دهیم. کاپوتاژ در واقع اصطلاحی است که برای جا به جایی مسافر یا بار داخل یک کشور توسط یک شرکت خارجی به کار می رود. تحقق این امر قوانین و محدودیت هایی دارد که از کشوری به کشور دیگر متفاوت خواهد بود. اگر می خواهید با قوانین انواع کاپوتاژ همچون کاپوتاژ دریایی، هوایی و زمینی آشنا شوید این مقاله برای شما نوشته شده است.
بررسی مفهوم کاپوتاژ در حمل‌ونقل بین‌المللی

تعریف کاپوتاژ؛ انتقال کالا و مسافر در یک کشور توسط شرکت حمل‌ونقل خارجی

قبل از آشنایی با دلیل استفاده از این اصطلاح به‌طورکامل به این سوال پاسخ می‌دهیم که «کاپوتاژ چیست». اصطلاح کاپوتاژ یا کابوتا‌ژ (Cabotage) به‌معنای سفر در امتداد ساحل و از زبان فرانسوی اقتباس شده است. این اصطلاح در حوزه حمل‌ونقل به انتقال کالاها یا مسافران بین مکان‌های مختلف در یک کشور توسط یک فرد یا یک شرکت کشتیرانی، هواپیمایی یا شرکت حمل‌ونقل زمینی خارجی اشاره دارد. این واژه در ابتدا به انتقال کالاها از طریق دریا مرتبط بود؛ اما درحال‌حاضر تعریف کاپوتاژ برای انتقال کالاها یا مسافران از طریق راه‌های هوایی، ریلی و جاده‌ای نیز کاربرد دارد.

آشنایی با کاربرد انواع کاپوتاژ در حمل‌ونقل بین‌المللی

قوانین کاپوتاژ چیست؟‌ مقررات حمل‌ونقل مسافران و کالاها توسط شرکت‌های خارجی

در‌حال‌حاضر اکثر قوانین کاپوتاژ به جای حمل‌ونقل دریایی و جابه‌جایی کانتینرها روی پروازهای هوایی اعمال می‌شوند. با استناد به این قوانین محدودیت‌ها و مقررات مربوط به حمل‌ونقل مسافرها و کالاها در داخل یک کشور، همچون حمل بار از ترکیه به ایران توسط شرکت‌های حمل‌ونقل خارجی تعیین می‌شود. به عبارت دیگر، قوانین کاپوتاژ ممکن است محدودیت‌ها و مقرراتی را در مورد حق ورود، حمل‌و‌نقل و تجارت درون کشور برای افراد یا شرکت‌های خارجی تعیین کنند. این مقررات معمولا به دلایل امنیتی، اقتصادی یا حفظ منافع ملی اعمال می‌شوند.
مهم‌ترین نکته در قوانین کاپوتاژ این است که حمل‌و‌نقل کالاها و مسافران درون یک کشور توسط افراد یا شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی تا چه حد مجاز خواهد بود و چه محدودیت‌ها و الزاماتی باید توسط آن‌ها رعایت شود. این قوانین بسیار متنوع هستند و امکان دارد در هر کشور متفاوت باشند.

منظور از کاپوتاژ‌ دریایی؛ اهمیت وضع این قوانین برای حفظ زیرساخت‌های حمل‌ونقل داخلی

کاپوتاژ دریایی به معنای حمل‌و‌نقل کالاها و مسافران بین نقاط ساحلی مختلف یک کشور توسط کشتی‌های خارجی است. این اصطلاح به تجارت دریایی داخلی یک کشور اشاره دارد و معمولا در مسیرهای ساحلی و از بندر به بندر مثل حمل بار از دبی به ایران به کار می‌رود. حقوق و قوانین کاپوتاژ در کشورهایی که بندری مهم دارند برای کشتی‌های تجاری اعمال خواهد شد. به‌طور‌کلی کاپوتاژ دریایی این امکان را برای کشورهای فراهم می‌کند تا از منافع اقتصادی، امنیت ملی و ایمنی دریایی خود حفاظت و صنعت حمل‌ونقل داخلی را تقویت کنند.
اجرای قوانین کاپوتاژ دریایی به حفظ زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل داخلی و جلوگیری از فروپاشی آن‌ها کمک می‌کند. به موجب این قوانین از صنعت حمل‌ونقل داخلی در مقابل رقابت خارجی حمایت می‌شود. این امر به حمایت از کشتی‌های داخلی و ایجاد اشتغال در آن صنعت منجر خواهد شد. همچنین با وضع قوانین کاپوتاژ‌ دریایی تضمین می‌شود. افزایش ایمنی در منطقه با محدود کردن دسترسی کشتی‌های خارجی به آب‌های پرترافیک برای واردات و صادرات اقلام مختلف همچون صادرات مواد غذایی و حمل‌ونقل با کشتی‌های داخلی صورت می‌گیرد. 

حقوق کاپوتاژ هوایی؛ فعالیت شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی در مرزهای هوایی کشورها

حقوق کاپوتاژ (Cabotage Rights) به حق یک شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی هوایی از یک کشور برای تجارت در کشور دیگری اشاره دارد. در حوزه هواپیمایی، این حقوق به‌معنای اجازه عملیات در مرزهای هوایی داخلی یک کشور دیگر است. البته باید به این نکته اشاره کرد که اکثر کشورها اجازه کاپوتاژ هوایی را نمی‌دهند. به‌طورکلی به دلایل امنیت ملی، اقتصادی و عمومی، تحریم‌های سختی به‌منظور کاپوتاژ هوایی وجود دارد. اتحادیه اروپا یک استثنا در این زمینه است و همه کشورهای عضو به یکدیگر حقوق کاپوتاژ‌ هوایی را اعطا کرده‌اند. به‌این‌ترتیب شرکت‌های حمل‌ونقل خارجی به‌صورت آزادانه می‌توانند محموله‌های وارداتی و صادراتی مختلف همچون صادرات اوره را با‌توجه‌به حجم و وزن به‌صورت فله با استفاده از روش‌های حمل دریایی، زمینی و ریلی از کشوری به کشور دیگر انجام دهند.

منظور از کاپوتاژ در حمل‌ونقل زمینی؛ کمک به کاهش هزینه‌های جابه‌جایی

اصطلاح کاپوتاژ‌ زمینی به عملیات حمل‌و‌نقل در جاده‌های داخلی یک کشور توسط کامیون‌های خارجی برای صادرات مواد غذایی، مواد اولیه، محموله‌های صنعتی و سایر موارد اشاره دارد. به‌عنوان مثال کامیون‌های حمل بار از استانبول به ایران که ثبت شده کشور ترکیه هستند براساس قوانین کاپوتاژ زمینی وارد ایران می‌شوند. کاپوتاژ زمینی به‌خصوص در اتحادیه اروپا که کشورها قوانین مرزی مشترک دارند اهمیت بسیار بالایی دارد.
شرکت‌هایی که مجوزهای لازم طبق قوانین اتحادیه اروپا را دریافت کرده‌اند، مجاز به شرکت در کاپوتاژ در هر‌یک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواهند بود. به کمک حقوق کاپوتاژ زمینی و امکان ورود ماشین‌های یک شرکت حمل‌ونقل خارجی به کشورهای دیگر، هزینه‌ جابه‌جایی کالاها و مسافران به نحو قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.

دلیل اهمیت استفاده از اصطلاح کاپوتاژ در حمل‌ونقل بین‌المللی چیست؟‌

علاوه‌بر حمل‌و‌نقل کالاها، بخشی از قوانین کاپوتاژ در برخی از کشورها به مسائل مالیاتی، سرمایه‌گذاری، گمرکی، یا مهاجرت نیز مربوط می‌شوند. این قوانین ممکن است با هدف حفاظت از امنیت ملی، حفاظت از محیط زیست، ایجاد اشتغال یا تسهیل مالکیت کشتی‌ها وضع شوند. وضع قوانین کاپوتاژ‌ میان ۸۰ درصد از کشورهایی که عضو سازمان ملل متحد هستند و بنادر مهمی دارند، مهر تاییدی بر اهمیت این اصطلاح در حمل‌ونقل بین‌المللی می‌زند. به‌طورکلی وضع قوانین کاپوتاژ باعث کاهش رقابت برای محصولات داخلی، تقویت ظرفیت ملی، حفظ امنیت ملی و ایجاد اشتغال می‌شود. 
در حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی علاوه‌بر کاپوتاژ، اصطلاحات مختلف و کاربردی دیگری همچون گروپاژ نیز وجود دارد. برای آشنایی کامل با این مفهوم پیشنهاد می‌کنیم مقاله «گروپاژ در حمل و نقل چیست؟» را مطالعه کنید.

اهمیت کاپوتاژ برای حفظ امنیت ملی و رشد زیرساخت‌های حمل‌ونقل

جابه‌جایی مطمئن محموله‌های تجاری با استفاده از انواع کاپوتاژ 

در این مقاله به این سوال پاسخ دادیم که کاپوتاژ چیست و چه نقشی در حمل‌ونقل بین‌المللی به‌منظور جابه‌جایی مسافرها و کالاهای مختلف دارد. همچنین با انواع حقوق کاپوتاژ دریایی، هوایی و زمینی آشنا شدیم و به این موضوع اشاره کردیم که این قوانین با چه هدفی وضع می‌شوند. انواع کاپوتاژ‌ ممکن است توسط کشتی‌‌های خارجی بین بنادر یک کشور یا توسط قطارهای باری، هواپیما، کامیون‌ها و ماشین‌ها انجام شود.
کاپوتاژ توسط هر شرکتی که طبق قانون و مقررات حمل‌و‌نقل بین‌المللی در زمینه جابه‌جایی کالاها و مسافران فعالیت می‌کند قابل انجام است. برای انواع کاپوتاژ دریایی، هوایی و زمینی، شرکت‌ها باید مجوز حمل‌و‌نقل بین‌المللی را اخذ کرده باشند. اگر برای جابه‌جایی محموله‌هایتان در کشوری دیگر با استفاده از کاپوتاژ سوالی دارید از طریق راه‌های ارتباطی می‌توانید با کارشناسان هانزا در ارتباط باشید.

خدمات کاپوتاژ چیست؟ توسط هانزا قابل ارائه نمی‌باشد و این مطلب صرفا جهت اطلاع رسانی و آموزش است.