دانشنامه ترابری

ترخیصیه چیست؟ + تفاوت آن با بارنامه

ترخیصیه (Delivery Order)، یکی از مهم ترین اسنادی است که در فرآیند ترخیص کالا از گمرک نقش کلیدی ایفا می کند. اما آیا واقعاً می دانید ترخیصیه چیست و چه تفاوتی با بارنامه دارد؟ بسیاری از واردکنندگان تازه کار یا حتی با تجربه، در مراحل اولیه ترخیص کالا با این سؤال روبه رو می شوند که چرا پس از دریافت بارنامه، همچنان به سند دیگری به نام "ترخیصیه" نیاز است؟ در دنیای تجارت بین المللی، اسناد حمل ونقل نقشی حیاتی دارند. از آن جایی که در مسیر حمل بار دریایی، حمل بار هوایی یا حمل ترکیبی، مجموعه ای از مدارک بین المللی رد و بدل می شود، دانستن تفاوت میان این اسناد و کارکردهای هرکدام برای کسب وکارها امری حیاتی است. در این مقاله، به بررسی دقیق مفهوم ترخیصیه، تفاوت آن با بارنامه، اطلاعاتی که در آن درج می شود و همچنین مراحل دریافت آن خواهیم پرداخت. این اطلاعات به شما کمک می کند تا با آگاهی بیشتری فرآیند واردات را مدیریت کرده و از هزینه های اضافی مانند هزینه حمل کانتینر یا تأخیر در تحویل جلوگیری کنید.
بررسی ترخیصیه در مجله تخصصی هانزا

ترخیصیه چیست؟

بارنامه به‌عنوان سند کلیدی در فرآیند حمل‌و‌نقل، تحویل کالا از فروشنده به شرکت حمل‌و‌نقل را تضمین می‌کند تا کالا از مبدأ به مقصد منتقل شود. با رسیدن کالا به مقصد، تحویل آن به گیرنده از طریق سندی به نام ترخیصیه انجام می‌گیرد که این نقطه عطفی در چرخه حمل‌و‌نقل است. صدور ترخیصیه، نشان‌دهنده پایان مسئولیت حمل‌کننده و انتقال مالکیت حقوقی کالا به گیرنده برای انجام فرآیند ترخیص و دریافت آن است.

همچنین ترخیصیه در صادرات مواد معدنی، به‌عنوان تضمینی برای اعتبار و اطمینان‌خاطر گیرندگان عمل می‌کند. بهینه‌سازی فرآیندهای مرتبط با صدور بارنامه در مبدأ و صدور ترخیصیه در مقصد، زمینه‌ساز تسهیل صادرات و افزایش سرعت و کارایی در انتقال مواد معدنی به بازارهای بین‌المللی است. ترخیصیه سندی است که توسط حمل‌کننده در ازای موارد زیر صادر می‌شود.

1. ارائه سه نسخه اصل بارنامه‌ توسط گیرنده کالا به نماینده شرکت حمل در مقصد که به‌ درستی تایید و تصدیق شده‌اند.
2. دریافت تاییدیه تلکس آزادسازی بارنامه از نماینده شرکت حمل در مبدأ بارگیری، که تسلیم و تحویل همه نسخ های اصل بارنامه صادر شده برای محموله را از فرستنده کالا به نماینده شرکت حمل در مبدأ و انتقال مالکیت کالا به گیرنده درج شده در بارنامه را در مقصد تایید می‌کند.
این اسناد به‌عنوان پایه‌ای برای صدور حکم تحویل (ترخیصیه) برای گیرنده قانونی کالا عمل می‌کنند تا بتواند کالا را از گمرک ترخیص کرده و از بندر یا انبار تحویل بگیرد.

در ترخیصیه چه اطلاعاتی درج می‌شود

ترخیصیه یا Delivery Order، سندی مهم در زنجیره تأمین کالا است که پس از طی مراحل گمرکی و تسویه با شرکت حمل‌ونقل صادر می‌شود. این سند در واقع مجوز نهایی برای تحویل گرفتن کالا از انبار بندر یا فرودگاه است. از آنجا که ترخیصیه به‌نوعی آخرین پل ارتباطی میان شرکت حمل‌ونقل و گیرنده کالا محسوب می‌شود، دقت در اطلاعات درج‌شده در آن اهمیت فراوانی دارد. کوچک‌ترین خطا در این سند می‌تواند فرآیند تحویل کالا را با تأخیر یا مشکل مواجه کند.

اطلاعاتی که معمولاً در ترخیصیه قید می‌شود:

  • نام کامل گیرنده: شخص حقیقی یا حقوقی که کالا برای او ارسال شده است.
  • شماره بارنامه: برای تطبیق دقیق بین اطلاعات محموله و ترخیصیه.
  • نام وسیله حمل: در حمل بار دریایی، نام کشتی؛ در حمل بار هوایی، شماره پرواز.
  • تاریخ ورود محموله به بندر یا فرودگاه: زمان تقریبی ورود کالا جهت برنامه‌ریزی تحویل.
  • نوع، تعداد و مشخصات بسته‌ها یا کانتینرها: شامل وزن ناخالص، وزن خالص، نوع بسته‌بندی و ابعاد تقریبی.
  • هزینه‌های معوقه: شامل هزینه حمل کانتینر، دموراژ، انبارداری یا خدمات جانبی که باید تسویه شود.
  • مهر و امضای شرکت کشتیرانی یا نماینده رسمی آن.
ترخیصیه؛  یک سند بازرگانی

تفاوت بارنامه و ترخیصیه

بارنامه یک سند قانونی است که توسط متصدی حمل‌ونقل برای فرستنده کالا صادر می‌شود و نوع، مقدار و مقصد کالای حمل‌شده را مشخص می‌کند. بارنامه یک سند مالکیت، رسید برای کالاهای ارسال شده و قراردادی بین متصدی حمل و نقل و فرستنده کالا می‌باشد که تحویل کالا از فروشنده به حمل‌کننده را برای انتقال از مبدأ به مقصد تایید می‌کند. با استفاده از ترخیصیه، مالکیت کالا به گیرنده قانونی که در بارنامه نام‌ برده شده است منتقل و تحویل داده می‌شود. فقط با صدور ترخیصیه است که گیرنده می‌تواند کالا را از گمرک ترخیص و از بندر، ترمینال، انبار یا هر مکان دیگری که کالا نگهداری می‌شود، تحویل بگیرد.
با استفاده از ترخیصیه در فرآیند حمل دریایی از چین، کالا به گیرنده قانونی که در بارنامه مشخص شده، تحویل داده می‌شود. این اسناد امکان ترخیص کالا از گمرک و تحویل آن را فراهم می‌آورند که در حمل دریایی از چین نقش بسزایی دارد. اهمیت صدور ترخیصیه به شخص مناسب برای جلوگیری از مشکلات احتمالی در تحویل کالا در این نوع حمل‌و‌نقل بین‌المللی غیرقابل انکار است.

بیشتر بخوانید: شرکت کشتیرانی

تفاوت سند ترخیص و ترخیصیه

در فرآیند واردات کالا، چند سند اصلی و مهم وجود دارد که بدون آن‌ها امکان تحویل گرفتن کالا از گمرک و بندر وجود ندارد. در این میان، سند ترخیص و ترخیصیه دو سند هستند که بسیاری از افراد تازه‌کار تفاوت آن‌ها را به‌درستی درک نمی‌کنند. در ادامه، هر یک از این اسناد را جداگانه بررسی می‌کنیم تا تفاوت‌شان برای شما کاملاً روشن شود.

سند ترخیص چیست؟

سند ترخیص به مجموعه‌ای از مدارکی اطلاق می‌شود که نشان می‌دهد کالا پس از طی مراحل قانونی و اداری، از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران مجاز به ورود به کشور و ترخیص از مرز گمرکی شده است و تمامی هزینه‌ها حمل و نقل پرداخت شده است. این سند معمولاً پس از اقدامات زیر صادر می‌شود:

  • بررسی مدارک شامل بارنامه، پیش‌فاکتور و مجوزها
  • پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
  • ارزیابی کالا توسط کارشناسان گمرک
  • ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت 

چه سازمانی ترخیصیه را صادر می‌کند؟

ترخیصیه توسط حمل‌کننده کالا صادر می‌شود. این اسناد ممکن است توسط دفاتر محلی شرکت در مقصد یا نمایندگان مجاز آن‌ها ارائه شوند. بسته به نوع خدمات کانتینر مشخص‌شده در بارنامه، ممکن است عملیات گروهی نیز برای بارهای کمتر از یک کانتینر (LCL) انجام پذیرد. عملیات گروهی برای بارهای LCL به معنای تجمیع چندین محموله کوچک‌تر در یک کانتینر است تا هزینه‌های حمل کاهش یابد. این روش امکان ارسال مقرون ‌به ‌صرفه بارهای کوچک‌تر را فراهم می‌کند. 
همچنین برای ارسال بار هوایی به دبی، استفاده از ترخیصیه‌های صادر شده توسط شرکت‌های حمل‌و‌نقل در مقصد اهمیت دارد، چرا که تضمین‌کننده انتقال صحیح و به‌موقع کالا به گیرنده معرفی‌شده است. در این فرآیند، همکاری نمایندگان در مقصد برای جمع‌آوری اسناد لازم و ارسال درخواست‌های آزادسازی به حمل‌کننده اصلی، نقش کلیدی دارد. این اقدامات به‌تسهیل و تسریع در روند ترخیص و ارسال بار هوایی به دبی کمک شایانی می‌کند. این پروسه اطمینان از رسیدن بار به دست گیرنده نهایی و بهره‌مندی از مزایای ارسال مقرون‌به‌صرفه تر و امن‌تر را فراهم می‌آورد.

چگونه می‌توان وضعیت ترخیصیه را پیگیری کرد؟

برای پیگیری وضعیت ترخیصیه، به‌عنوان مثال ترخیصیه حمل دریایی کالا می‌توان از روش‌های مختلفی مانند سامانه گمرک استفاده کرد. این سامانه‌ها امکان مشاهده اطلاعات مربوط به کالا، مسیر حمل، زمان ورود و تخلیه کالا و شماره ترخیصیه را به صاحب کالا یا نماینده قانونی او می‌دهند.
روش دیگر تماس تلفنی با شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی یا گمرک است. در این روش باید اطلاعات شناسایی مانند نام، نشانی، شماره تماس، شماره بارنامه یا شماره ترخیصیه را به مراکز مذکور گزارش دهید. این روش معمولاً زمان‌برتر از روش‌های الکترونیکی است.

پیگیری وضعیت ترخیصیه

نحوه اخذ ترخیصیه به چه شکل است؟

دریافت ترخیصیه، یکی از مراحل پایانی اما بسیار حیاتی در فرآیند واردات کالا است. بدون این سند، حتی در صورت انجام کامل تشریفات گمرکی، امکان تحویل کالا از گمرک وجود نخواهد داشت. نحوه اخذ ترخیصیه بسته به نوع حمل‌ونقل (اعم از دریایی، هوایی یا ترکیبی) و همچنین سازوکار شرکت حمل مرتبط متفاوت است؛ با این حال، اصول کلی این فرآیند در اغلب موارد مشابه و قابل پیش‌بینی است. این موضوع نه‌تنها در واردات، بلکه در حوزه‌هایی مانند صادرات مواد معدنی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. بنابراین، شناخت دقیق فرآیند دریافت ترخیصیه و هماهنگی مؤثر با شرکت حمل، از ارکان موفقیت در زنجیره واردات و صادرات به‌ویژه در بخش‌هایی همچون صادرات مواد معدنی به‌شمار می‌رود.

مراحل عمومی دریافت ترخیصیه:

  • دریافت قبض انبار از بندر یا فرودگاه
     پس از ورود کالا به کشور، شرکت حمل‌ونقل یک قبض انبار صادر می‌کند که حاوی مشخصات محموله است. این قبض، مقدمه‌ای برای اخذ ترخیصیه است.
  • ارائه اصل بارنامه و مدارک شناسایی گیرنده
     برای اثبات مالکیت محموله و تطبیق اطلاعات، باید اصل بارنامه و مدارک شناسایی یا معرفی‌نامه رسمی به شرکت کشتیرانی یا نماینده آن تحویل داده شود.
  • تسویه هزینه‌ها با شرکت حمل‌ونقل
     هزینه‌هایی نظیر هزینه حمل کانتینر، هزینه انبارداری، دموراژ (در صورت تأخیر) و سایر هزینه‌های جانبی باید به طور کامل تسویه شوند.
  • صدور ترخیصیه توسط شرکت کشتیرانی یا نماینده
     پس از بررسی مدارک و تسویه حساب، شرکت کشتیرانی ترخیصیه را صادر می‌کند. این سند به گیرنده اجازه می‌دهد تا کالا را از انبار بندر یا فرودگاه تحویل بگیرد.

در حمل بار دریایی، صدور ترخیصیه معمولاً از سوی نماینده رسمی شرکت کشتیرانی صورت می‌گیرد. در حمل بار هوایی، نمایندگان خطوط هوایی یا فورواردرها این مسئولیت را بر عهده دارند. در حمل ترکیبی نیز هماهنگی بین چند شرکت حمل‌ونقل، اهمیت فرآیند را دوچندان می‌کند.

تضمین انتقال صحیح و به‌موقع کالا توسط شرکت حمل‌ونقل با صدور ترخیصیه

در این مقاله، تفاوت میان ترخیصیه و بارنامه و نقش آن‎ها در حمل‌ونقل هوایی کالا را شرح دادیم. ترخیصیه، سندی است که توسط حمل‌کننده یا نماینده مجاز آن در مقصد برای انتقال حق تحویل کالا به گیرنده قانونی صادر می‌شود. این سند به گیرنده امکان ترخیص کالا از گمرک و دریافت آن را می‌دهد. در مقابل، بارنامه، قرارداد حمل بین فروشنده و حمل‌کننده است که جزئیات مربوط به شرایط و مقررات حمل کالا را مشخص می‌کند. اهمیت ترخیصیه در حمل و نقل هوایی کالا بسیار حیاتی است، چرا که تضمین‌کننده انتقال صحیح و به‌موقع کالا به دست گیرنده است. در این مقاله به درک صحیح از این اسناد و تفاوت‌های آن‌ها برای تسهیل فرآیندهای حمل‌ونقل و جلوگیری از تاخیرهای احتمالی ضروری تاکید داریم.

شرکت هنزا ناو دریا با سابقه‌ای درخشان در حمل‌ونقل دریایی، زمینی و هوایی، خدمات مشاوره‌ای و راهکارهای تخصصی را با توجه به شرایط عملیاتی و نیازهای مشتریان ارائه می‌دهد. ما بر اساس تحلیل دقیق عوامل مختلف، بهترین راهکارهای حمل‌ونقل را پیشنهاد می‌کنیم. در زمینه خدمات فورواردری و سایر خدمات، با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار هر پروژه به‌صورت منحصربه‌فرد ارزیابی می‌شود تا راه‌حل‌هایی متناسب با شرایط موجود و نیازهای شما ارائه گردد. برای اطلاعات بیشتر جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر و دریافت مشاوره، با تیم ما در تماس باشید.

نتیجه گیری

در این مقاله، تفاوت میان ترخیصیه و بارنامه و نقش آن‎ها در حمل‌ونقل کالا را شرح دادیم. ترخیصیه، سندی است که توسط حمل‌کننده یا نماینده مجاز آن در مقصد برای انتقال حق تحویل کالا به گیرنده قانونی صادر می‌شود. این سند به گیرنده امکان ترخیص کالا از گمرک و دریافت آن را می‌دهد. در مقابل، بارنامه، قرارداد حمل بین فروشنده و حمل‌کننده است که جزئیات مربوط به شرایط و مقررات حمل کالا را مشخص می‌کند. اهمیت ترخیصیه در حمل و نقل هوایی کالا بسیار حیاتی است، چرا که تضمین‌کننده انتقال صحیح و به‌موقع کالا به دست گیرنده است. در این مقاله به درک صحیح از این اسناد و تفاوت‌های آن‌ها برای تسهیل فرآیندهای حمل‌ونقل و جلوگیری از تاخیرهای احتمالی ضروری تاکید داریم.

خدمات حمل و نقل بین المللی شرکت هنزا ناو دریا

شرکت هنزا ناو دریا (هانزا) با سابقه‌ای درخشان در حمل‌ونقل دریایی، زمینی و هوایی، خدمات مشاوره‌ای و راهکارهای تخصصی را با توجه به شرایط عملیاتی و نیازهای مشتریان ارائه می‌دهد. ما بر اساس تحلیل دقیق عوامل مختلف، بهترین راهکارهای حمل‌ونقل را پیشنهاد می‌کنیم. در زمینه خدمات فورواردری و سایر خدمات، با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار هر پروژه به‌صورت منحصربه‌فرد ارزیابی می‌شود تا راه‌حل‌هایی متناسب با شرایط موجود و نیازهای شما ارائه گردد. برای اطلاعات بیشتر جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر و دریافت مشاوره، با تیم ما در تماس باشید.

خدمات ترخیصیه چیست؟ + تفاوت آن با بارنامه توسط هانزا قابل ارائه نمی‌باشد و این مطلب صرفا جهت اطلاع رسانی و آموزش است.