تفاوت بین سیستم‌های حمل و نقل چندوجهی و بین وجهی

حمل و نقل بین‌المللی بار بین‌وجهی و چندوجهی چیست؟

در دنیای تجارت جهانی، حمل و نقل بین‌المللی به یک فرآیند پیچیده و چندمرحله‌ای تبدیل شده که مستلزم استفاده از وسایل حمل گوناگون، هماهنگی‌های زمانی دقیق، و رعایت مقررات بین‌المللی است. در این مسیر، نقش حمل و نقل ترکیبی به‌ویژه در قالب حمل‌ونقل بین‌وجهی (Intermodal) و چندوجهی (Multimodal) بسیار پررنگ است. با این حال، تفاوت حمل و نقل چندوجهی و بین وجهی موضوعی کلیدی برای شرکت‌های بازرگانی و لجستیکی محسوب می‌شود؛ چرا که هر کدام از این مدل‌ها مزایا، محدودیت‌ها و ساختار اجرایی خاص خود را دارند. 

تعریف Intermodal Transport (حمل و نقل بین وجهی):

در حمل و نقل بین وجهی یا Intermodal Transport، بار از مبدا تا مقصد با استفاده از چند وسیله حمل مختلف جابجا می‌شود (به طور مثال ترکیب حمل ریلی، حمل بار زمینی و حمل و نقل دریایی)، اما در تمام طول مسیر از یک کانتینر یا پالت یکپارچه استفاده می‌شود و در هر مرحله، شرکت حمل متفاوتی مسئولیت دارد. در نتیجه، هر بخش حمل، قرارداد جداگانه‌ای دارد و خریدار یا فروشنده باید همه این بخش‌ها را هماهنگ کند.

ویژگی‌ها:

• نیاز به هماهنگی با چند ارائه‌دهنده خدمات حمل
• اسناد حمل جداگانه در هر مرحله
• کنترل بیشتر روی مسیر و زمان‌بندی
• مناسب برای فریت بار هایی که نیاز به سفارشی‌سازی مسیر دارند

تعریف Multimodal Transport (حمل و نقل چندوجهی):

در مقابل، در Multimodal Transport یا حمل و نقل چندوجهی، یک قرارداد یکپارچه بین فرستنده و یک شرکت حمل نقل بین المللی بسته می‌شود که تمام مسیر از مبدا تا مقصد را پوشش می‌دهد، حتی اگر چند وسیله حمل (کامیون، کشتی، قطار، هواپیما) استفاده شود. این روش مناسب کسب‌وکارهایی است که ترجیح می‌دهند فرآیند حمل را به یک ارائه‌دهنده خدمات کامل بسپارند.
ویژگی‌ها:

• تنها یک قرارداد حمل و نقل
• کاهش درگیری مستقیم با چند تامین‌کننده
• صرفه‌جویی در زمان هماهنگی
• مناسب برای حمل بار هوایی یا حمل بار دریایی در حجم بالا

تفاوت حمل و نقل چندوجهی و بین وجهی چیست؟

در حوزه حمل و نقل بین‌المللی، آشنایی با تفاوت حمل و نقل چندوجهی و بین وجهی اهمیت بسیار بالایی دارد. این دو روش، هر دو تحت عنوان حمل و نقل ترکیبی شناخته می‌شوند، اما ساختار اجرایی آن‌ها متفاوت است. این تفاوت‌ها، برای واردکنندگان و شرکت‌های لجستیکی که با شرکت حمل نقل بین المللی یا نمایندگی کشتیرانی همکاری دارند، می‌تواند بر هزینه، زمان، و سطح کنترل آن‌ها در فرآیند حمل‌ونقل تأثیر بگذارد.

کاربردهای حمل و نقل ترکیبی در تجارت جهانی

حمل و نقل ترکیبی به‌عنوان یک راهکار هوشمندانه برای تسهیل جابجایی بین‌المللی کالاها، در طیف گسترده‌ای از صنایع کاربرد دارد. این روش، با ادغام مزایای حمل با کشتی، قطار، کامیون و هواپیما، به بازرگانان و تولیدکنندگان اجازه می‌دهد که هزینه‌ها را کاهش دهند، زمان تحویل را بهینه‌سازی کنند و ریسک‌های ناشی از تاخیر یا محدودیت‌های یک‌جانبه را کنترل نمایند. با در نظر گرفتن تفاوت حمل و نقل چندوجهی و بین وجهی، انتخاب شیوه مناسب در حمل و نقل ترکیبی اهمیت مضاعف پیدا می‌کند؛ چرا که نوع قرارداد، میزان مسئولیت شرکت حمل و نقل و سطح کنترل مشتری، در نتیجه نهایی تأثیرگذار است.

کاربرد در حمل بار هوایی برای کالاهای حساس

برای کالاهایی مانند قطعات الکترونیکی، دارو، یا اقلام سبک ولی گران‌قیمت، استفاده از حمل بار هوایی معمول است. اما بسیاری از این کالاها ابتدا باید از محل تولید تا فرودگاه منتقل شوند، سپس از طریق پرواز به کشور مقصد ارسال شده و در آنجا مجدد به روش زمینی به مقصد نهایی تحویل داده شوند. در این حالت، ترکیب خدماتی که شرکت‌های کارگو و ارائه‌دهندگان خدمات بار هوایی انجام می‌دهند، ساختاری کاملاً چندوجهی را رقم می‌زند.

کاربرد در مسیرهای چندمرکزی یا توزیع منطقه‌ای

در مواردی که یک کالا باید به چند نقطه مختلف توزیع شود، استفاده از مدل ترکیبی، هم هزینه‌ها را پایین می‌آورد و هم مدیریت توزیع را ساده‌تر می‌کند. در این روش، ترکیب حمل ریلی و زمینی پس از ورود بار به کشور بسیار پرکاربرد است. با این حال، آشنایی با تفاوت حمل و نقل چندوجهی و بین وجهی در چنین مواردی اهمیت دارد؛ چرا که انتخاب هر کدام از این دو مدل می‌تواند نحوه تقسیم مسئولیت‌ها، ساختار قراردادها و میزان انعطاف‌پذیری در توزیع منطقه‌ای را به‌شکل قابل‌توجهی تحت تأثیر قرار دهد.
به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌های حمل نقل بین‌المللی ترجیح می‌دهند بسته به شرایط مشتری، از ساختار حمل و نقل ترکیبی استفاده کنند. در این انتخاب، درک درست از تفاوت حمل و نقل چندوجهی و بین وجهی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد؛ چرا که بسته به نیاز مشتری، ممکن است یک مدل به دلیل یکپارچگی خدمات یا امکان کنترل بیشتر بر مراحل حمل، گزینه مناسب‌تری باشد.

نقش شرکت حمل و نقل بین المللی در حمل ترکیبی

در فرآیند حمل بین‌المللی، هماهنگی بین روش‌های مختلف حمل توسط شرکت‌هایی انجام می‌شود که در این حوزه تخصص دارند. این شرکت‌ها معمولاً به‌عنوان شرکت حمل نقل بین المللی یا شرکت کارگو فعالیت می‌کنند و بسته به نیاز مشتری، می‌توانند خدمات Multimodal Transport یا Intermodal ارائه دهند. در همین راستا، درک تفاوت حمل و نقل چندوجهی و بین وجهی برای انتخاب درست میان این دو مدل اهمیت بالایی دارد. در حالت چندوجهی، مشتری با یک شرکت قرارداد می‌بندد که کل مسیر را از مبدا تا مقصد مدیریت می‌کند. این مدل برای شرکت‌هایی که زمان یا تخصص کافی برای مدیریت چند مرحله حمل را ندارند، ایده‌آل است. به‌ویژه در حمل و نقل بین‌المللی هوایی، که سرعت تصمیم‌گیری و هماهنگی اهمیت بالایی دارد، این مدل بسیار مؤثر است.

حمل بار هوایی و دریایی: یکپارچه‌سازی در سطح جهانی

برای نمونه، تصور کنید که قصد حمل بار هوایی از چین را دارید. کالا ابتدا با کامیون از کارخانه به فرودگاه انتقال داده می‌شود، سپس با پرواز بین‌المللی به دبی یا استانبول ارسال شده و از آنجا با حمل زمینی وارد ایران می‌شود. در مدل Multimodal، تمام این مسیر تحت نظارت یک شرکت انجام می‌شود؛ اما در مدل Intermodal، شما باید جداگانه با شرکت حمل زمینی در چین، شرکت خدمات بار هوایی، و شرکت حمل زمینی در ایران مذاکره و قرارداد ببندید.
از طرف دیگر، در حمل بار دریایی از چین نیز معمولاً مسیر از بندر مبدا به بندر مقصد، سپس به گمرک، و در نهایت به انبار یا مقصد نهایی کشیده می‌شود. اگر این فرآیند توسط یک شرکت واحد اجرا شود، امکان کاهش هزینه‌ها و زمان وجود دارد، اما ممکن است انعطاف مسیر کمتر باشد. در چنین شرایطی، شناخت دقیق تفاوت حمل و نقل چندوجهی و بین وجهی به واردکنندگان کمک می‌کند تصمیم درستی بگیرند؛ زیرا انتخاب میان خدمات یکپارچه یا هماهنگی جداگانه مراحل حمل، تأثیر مستقیمی بر هزینه نهایی، زمان تحویل و سطح کنترل در طول مسیر خواهد داشت.