پرکاربردترین اصطلاحات کشتیرانی
اهمیت آشنایی با اصطلاحات حمل و نقل دریایی در کشتیرانی
برای هر فرد یا کسب‌وکاری که در زمینه صادرات، واردات یا لجستیک فعالیت میکند، دانستن اصطلاحات حمل و نقل دریایی ضروری است. این واژه‌ها تنها ابزارهای ارتباطی نیستند؛ بلکه نشان‌دهنده مفاهیم حقوقی، تجاری و عملیاتی هستند که بر نحوه محاسبه هزینه‌ها، مسئولیت‌ها و ریسک‌ها تأثیر مستقیم دارند.
چه کسانی باید اصطلاحات کشتیرانی را یاد بگیرند؟
- بازرگانان و واردکنندگان
- شرکتهای لجستیکی و خدمات حمل و نقل ترکیبی
- کارمندان بخش صادرات/واردات در شرکت‌ها
- فعالان حمل بار دریایی و حمل کانتینر
رایج‌ترین اصطلاحات کشتیرانی
در فضای رقابتی تجارت بین‌المللی، تسلط بر اصطلاحات حمل و نقل دریایی نقش تعیین‌کننده‌ای در بهینه‌سازی قراردادهای تجاری و مدیریت مؤثر هزینه‌ها ایفا میکند. آشنایی با اصطلاحات کشتیرانی برای شرکتهای فعال در حوزه صادرات، واردات و زنجیره تأمین، به‌ویژه مدیران لجستیک و تأمین، امری ضروری بهشمار می‌رود؛ چرا که این دانش، پایه‌ای برای تعامل حرفه‌ای با خطوط کشتیرانی، شرکتهای فورواردر و تأمین‌کنندگان خدمات حمل‌ونقل محسوب می‌شود.
FOB (Free On Board)
این اصطلاح به این معناست که فروشنده زمانی مسئول کالا محسوب می‌شود که آن را در بندر مشخص‌شده روی کشتی بارگیری کرده باشد. از آن لحظه به بعد، مسئولیت و ریسک به خریدار منتقل می‌گردد. FOB یکی از رایج‌ترین اصطلاحات کشتیرانی در قراردادهای بین‌المللی است که در حمل بار دریایی کاربرد فراوان دارد.
CIF (Cost, Insurance and Freight)
در این روش، فروشنده نه‌تنها هزینه حمل دریایی را پرداخت میکند، بلکه کالا را تا مقصد بیمه نیز می‌نماید. خریدار تنها پس از رسیدن محموله، مسئول تحویل آن است.
Bill of Lading (بارنامه دریایی)
یکی از حیاتی‌ترین اسناد در حمل کانتینر و بارهای فله. این سند هم رسید کالا محسوب می‌شود، هم مدرکی برای مالکیت و هم قرارداد بین شرکت کشتیرانی و فرستنده کالا است.
Dead Freight
به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن اجاره‌کننده کشتی (Charterer)، فضای معینی از ظرفیت بارگیری کشتی را رزرو کرده است، اما به هر دلیل از تمام ظرفیت رزرو شده استفاده نمی‌نماید. در چنین شرایطی، اجاره‌کننده موظف به پرداخت هزینه‌ای بابت بخش استفاده‌نشده بار خواهد بود.
Demurrage
هزینه‌ای که در صورت تأخیر در تخلیه کانتینر از کشتی یا ترمینال بندرگاهی از سوی شرکت حمل‌ونقل دریافت می‌شود، دموراژ نام دارد. آشنایی با این مورد و سایر اصطلاحات کشتیرانی باعث می‌شود از پرداخت هزینه‌های غیرمنتظره جلوگیری گردد.
Detention
اگر شما کانتینر را تحویل گرفتید اما دیرتر از زمان مقرر به شرکت کشتیرانی برگردانید، باید هزینه Detention بپردازید. در حمل کانتینر، این اصطلاح بسیار مهم است.
TEU (Twenty-foot Equivalent Unit)
واحد استاندارد برای اندازه‌گیری ظرفیت کشتی‌ها و بنادر که هر TEU معادل یک کانتینر ۲۰ فوتی است. وقتی گفته می‌شود یک بندر ظرفیت ۱ میلیون TEU دارد، یعنی می‌تواند معادل ۱ میلیون کانتینر ۲۰ فوتی را مدیریت کند.
اصطلاحات حمل دریایی در هنگام بارگیری
مرحله بارگیری یکی از حساس‌ترین بخش‌های حمل بار دریایی بهشمار می‌رود، به‌ویژه در حمل کانتینر که دقت، نظم و زمان‌بندی دقیق از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مرحله، بخشی از اصطلاحات کشتیرانی به کار میروند که به‌طور خاص توسط شرکتهای کشتیرانی، اپراتورهای بندری و باراندازها استفاده می‌شوند. آشنایی با این اصطلاحات به شما کمک میکند تا هنگام ارتباط با عوامل اجرایی بندر یا شرکتهای فعال در حمل و نقل ترکیبی دچار سوءتفاهم نشوید و بتوانید از تأخیرها و هزینه‌های اضافی جلوگیری نمایید.
Stowage (چیدمان بار)
اصطلاحات کشتیرانی Stowage به نحوه چیدمان کالا در کشتی اشاره دارد. این چیدمان باید به گونه‌ای باشد که توازن کشتی حفظ شود، از آسیب به کالا جلوگیری گردد و تخلیه در مقصد آسان باشد.
Loading Port (بندر بارگیری)
به بندری گفته می‌شود که کالا از آنجا بارگیری می‌شود و روی کشتی قرار می‌گیرد. این بندر معمولاً در قرارداد حمل و نقل قید می‌شود. دانستن تفاوت بین Loading Port و Discharge Port (بندر تخلیه) بسیار مهم است.
Draft Survey (اندازه‌گیری آبخور کشتی)
این اصطلاحات کشتیرانی یک روش فنی برای تعیین وزن کالای بارگیری‌شده است که بر اساس عمق نشست کشتی در آب محاسبه می‌شود.
Pre-loading Inspection (بازرسی پیش از بارگیری)
قبل از اینکه کالا وارد کشتی شود، برخی شرکتهای کشتیرانی یا مشتریان درخواست بازرسی جهت بررسی سلامت، بسته‌بندی و تطابق با مشخصات دارند. این بازرسی باعث می‌شود از بروز خسارات در مسیر حمل جلوگیری شود.
Lashing (بستن بار)
پس از بارگیری، کالا با استفاده از تسمه‌ها و ابزارهای ایمنی روی کشتی فیکس می‌شود تا در حین حرکت دچار لغزش یا آسیب نشود. این کار بخشی از مسئولیت بارانداز یا اپراتور کانتینر است.
اصطلاحات حمل دریایی در هنگام تخلیه یا تحویل بار
پس از رسیدن کالا به بندر مقصد، فرآیند تخلیه یا تحویل بار آغاز می‌شود که یکی از مراحل کلیدی در حمل بار دریایی بهشمار می‌رود. در این مرحله، برخی از اصطلاحات کشتیرانی به‌کار میروند که دانستن آن‌ها به شما کمک میکند تا از بروز هزینه‌های اضافی و تأخیرهای احتمالی جلوگیری کرده و ارتباط مؤثری با شرکت کشتیرانی، اپراتورهای بندر و گمرک برقرار نمایید.
Discharge Port (بندر تخلیه)
این بندر جایی است که کالا از کشتی تخلیه می‌شود. معمولاً در اسناد حمل، بندر تخلیه مشخص می‌شود. درک تفاوت این بندر با «بندر بارگیری» برای برنامه‌ریزی حمل و نقل ترکیبی بسیار مهم است.
Demurrage (دموراژ)
اگر کانتینر یا کالا پس از ورود به بندر مقصد در زمان مقرر تخلیه یا ترخیص نشود، شرکت کشتیرانی بابت اشغال فضای خود هزینه‌ای به‌نام دموراژ دریافت میکند.
Detention (هزینه نگهداری کانتینر خارج از بندر)
Detention یکی از اصطلاحات کشتیرانی پرکاربرد است که زمانی اعمال می‌شود که گیرنده، کانتینر را از بندر خارج کرده باشد اما آن را دیرتر از موعد مقرر به شرکت کشتیرانی بازگرداند. برخلاف Demurrage که به تأخیر در داخل محوطه بندر مربوط می‌شود، Detention به زمانی اشاره دارد که کانتینر خارج از بندر و در اختیار گیرنده قرار دارد.
Free Time (زمان مجاز بدون پرداخت هزینه)
شرکتهای کشتیرانی معمولاً مدت‌زمان مشخصی را برای تخلیه یا تحویل کالا بدون دریافت هزینه تعیین می‌کنند که به آن Free Time گفته می‌شود. پس از پایان این مدت، Demurrage یا Detention اعمال می‌شود.
Delivery Order (سند دستور تحویل)
این سند از طرف شرکت حمل و نقل صادر می‌شود و به صاحب کالا اجازه می‌دهد که بار خود را از بندر یا انبار دریافت کند. بدون این سند، تحویل کالا ممکن نیست.
اصطلاحات تخصصی مورد استفاده در شرکتهای کشتیرانی بین‌المللی
شرکتهای کشتیرانی بین‌المللی برای مدیریت حجم گسترده‌ای از حمل و نقل دریایی، از مجموعهای از اصطلاحات کشتیرانی و واژههای تخصصی استفاده می‌کنند. آشنایی با این اصطلاحات، به‌ویژه در زمان مذاکره، تنظیم قرارداد یا پیگیری وضعیت حمل، این امکان را به شما می‌دهد که حرفه‌ای، دقیق و مطمئن عمل کنید. اهمیت این اصطلاحات فقط به حمل بار دریایی محدود نمی‌شود، بلکه در حمل و نقل ترکیبی نیز کاربرد دارد، چرا که بسیاری از مفاهیم اصطلاحات کشتیرانی در فرآیندهای لجستیک یکپارچه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ETA (Estimated Time of Arrival)
زمان تقریبی رسیدن کشتی به بندر مقصد. دانستن ETA برای برنامه‌ریزی تخلیه، ترخیص و حمل‌ونقل بعدی بسیار حیاتی است.
ETD (Estimated Time of Departure)
زمان تقریبی خروج کشتی از بندر بارگیری، نامیده می‌شود. این اطلاعات معمولاً از طریق شرکت کشتیرانی یا سیستم‌های مانیتورینگ به‌روز می‌شود و تأثیر مستقیم بر زمان تحویل نهایی کالا دارد.
CY (Container Yard)
محوطه‌ای در بندر یا در نزدیکی آن وجود دارد که کانتینرها پیش از بارگیری یا پس از تخلیه در آن نگهداری می‌شوند. این فضا که به‌عنوان Container Yard (CY) شناخته می‌شود، یکی از رایج‌ترین اصطلاحات کشتیرانی است که شرکتهای حمل کانتینر برای تحویل و دریافت کانتینر از آن استفاده می‌کنند.
Manifest (مانيفست)
فهرست کامل محموله‌ها و اطلاعات مربوط به آن‌ها که توسط شرکت کشتیرانی برای مقامات بندری یا گمرک ارائه می‌شود. بررسی صحیح مانيفست می‌تواند از تأخیر در ترخیص کالا جلوگیری کند.
اصطلاحات مرتبط با حمل کانتینر و انواع آن‌ها
حمل کانتینر، یکی از اصلی‌ترین روش‌های حمل بار دریایی بهشمار می‌رود که در تجارت بین‌المللی کاربرد گسترده‌ای دارد. این شیوه به‌دلیل امنیت بالا، نظم و سهولت در جابه‌جایی، به‌ویژه در حمل و نقل ترکیبی (ترکیب حمل دریایی، زمینی یا ریلی)، بسیار مورد توجه است.
FCL (Full Container Load)
زمانی استفاده می‌شود که یک کانتینر کامل توسط یک فرستنده پر شده باشد. این نوع حمل مناسب کسانی است که حجم بالایی از کالا دارند و می‌خواهند کنترل بیشتری روی بارگیری و تخلیه داشته باشند.
LCL (Less than Container Load)
در این روش، بار چندین فرستنده در یک کانتینر قرار می‌گیرد. مناسب برای شرکت‌هایی است که محموله‌های کوچک دارند. معمولاً بار در ایستگاه بارگیری و تخلیه می‌شود.
Reefer Container (کانتینر یخچالی)
این نوع کانتینر که با عنوان کانتینر یخچالی (Reefer Container) شناخته می‌شود، مخصوص حمل کالاهای فاسد شدنی مانند مواد غذایی، دارو یا گل است. این واژه یکی از مهم‌ترین اصطلاحات کشتیرانی در حمل محموله‌های حساس به دما بهشمار می‌رود. کانتینرهای یخچالی مجهز به سیستم تهویه و کنترل دما هستند و برای عملکرد صحیح، به اتصال برق در کشتی و بندر نیاز دارند.
Open Top Container (کانتینر سقف باز)
مناسب برای بارهایی که از بالا بارگیری می‌شوند و ارتفاع آن‌ها بیشتر از کانتینر استاندارد است، مانند ماشین‌آلات سنگین یا تجهیزات صنعتی.
Flat Rack Container ( تخت)
برای حمل کالاهای بسیار حجیم یا سنگین که در کانتینرهای معمولی جا نمی‌گیرند، استفاده می‌شود. معمولاً تجهیزات ساختمانی، موتورهای صنعتی یا سازه‌های فلزی با این کانتینر حمل می‌شوند.
High Cube Container
همانند کانتینر معمولی است ولی ارتفاع بیشتری دارد (حدود ۳۰ سانتی‌متر بلندتر). مناسب برای کالاهای حجیم و سبک یا بارهایی که نیاز به فضای عمودی بیشتری دارند.
چک‌لیست اصطلاحات حمل و نقل دریایی در کشتیرانی
ارتباط حرفه‌ای با یک شرکت کشتیرانی، به‌ویژه در حوزه بین‌المللی، تنها به ارسال ایمیل یا تماس تلفنی محدود نمی‌شود؛ بلکه نیازمند تسلط بر زبان تخصصی و آشنایی با اصطلاحات کشتیرانی است. اگر با این اصطلاحات رایج و کلیدی آشنا نباشید، ممکن است نتوانید مفاهیم موجود در مکاتبات، فاکتورها، پیشنهادهای قیمت یا اسناد حمل را به‌درستی درک کنید و همین موضوع به بروز خطا یا تأخیر در فرآیند حمل منجر شود.
اصطلاحات کلیدی در مکاتبه با شرکت کشتیرانی
- POL (Port of Loading): بندری که در آن بار روی کشتی قرار می‌گیرد
- POD (Port of Discharge): بندری که در آن بار از کشتی تخلیه می‌شود
- Vessel Name: نام کشتی‌ای که بار را حمل میکند
- Voyage Number: شماره سفر کشتی برای پیگیری وضعیت بار
- Freight Rate: نرخ حمل، بسته به وزن، حجم یا نوع کالا
- Cargo Ready Date (CRD): تاریخی که کالا برای بارگیری آماده است
- BL Release: زمانی که بارنامه آماده تحویل است
- Customs Clearance: فرآیند ترخیص کالا از گمرک در مبدا یا مقصد
- Cut-off Time: آخرین زمانی که کانتینر باید به ترمینال تحویل داده شود
- Free Days: روزهایی که بدون هزینه می‌توانید کانتینر را در بندر نگه دارید
نتیجه گیری
در دنیای امروز که تجارت جهانی به شدت به حمل و نقل وابسته است، تسلط بر اصطلاحات کشتیرانی یک ضرورت است، نه گزینه‌ای که بتوان آن را انتخاب کرد. چه در حمل بار دریایی فعالیت داشته باشید، چه با شرکتهای کشتیرانی بین‌المللی همکاری کنید یا بخشی از زنجیره تأمین باشید، آشنایی با این واژه‌ها به شما کمک میکند ارتباطات مؤثرتری برقرار کنید، از هزینه‌های پنهان جلوگیری نمایید و فرآیندهای حمل و نقل را با دقت، سرعت و اطمینان بیشتری مدیریت کنید.
خدمات بارفرابری شرکت هنزا ناو دریا
شرکت هنزا ناو دریا (هانزا) با سال‌ها تجربه در حمل‌ونقل دریایی، زمینی و هوایی، با افتخار همراه مشتریان خود است تا در هر مرحله، راهکارهایی دقیق و متناسب با نیازهای خاص آنان ارائه دهد. ما بر این باوریم که هر پروژه، فرصتی برای ارائه بهترین خدمات است؛ از این رو، با دقت و توجه کامل به شرایط عملیاتی و نیازهای منحصر به فرد شما، راه‌حل‌هایی سفارشی و کارآمد پیشنهاد می‌کنیم. در زمینه حمل و نقل دریایی نیز، هنزا ناو دریا با تکیه بر دانش و تخصص خود، با ارزیابی دقیق شرایط و امکانات و با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار، راهکارهایی را به شما ارائه خواهد داد که بیشترین انطباق را با اهداف شما داشته باشد. جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر از این مجموعه، لطفاً با تیم هانزا تماس حاصل فرمایید تا از جزئیات خدمات و شرایط به‌روز مطلع شوید. ما به این همراهی و همکاری افتخار می‌کنیم و همواره آماده‌ایم تا با شما در مسیر موفقیت‌های بیشتر گام برداریم.
