لشینگ بار (Lashing) چیست؟
لشینگ بار (Lashing) چیست؟
در حمل و نقل بین‌المللی، به‌ویژه حمل دریایی، ثبات و ایمنی بارها در طول مسیر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. لشینگ بار به مجموعه‌ای از روش‌ها و تجهیزات گفته می‌شود که برای مهار و ثابت نگه داشتن بار در داخل کشتی یا وسایل حمل و نقل دیگر استفاده می‌شوند. این سیستم معمولاً شامل تسمه‌ها، زنجیرها، میله‌های فولادی و گوه‌های مخصوص است که برای جلوگیری از جابه‌جایی بار به کار می‌روند.
در واقع، لشینگ (Lashing) به معنای "مهار کردن" است و در زمینه حمل‌ونقل، به فرآیند محکم کردن بار برای جلوگیری از لغزش، چرخش یا سقوط اشاره دارد. این مهار کردن می‌تواند به صورت دستی یا با استفاده از ابزارهای تخصصی انجام شود. با توجه به شرایط متغیر دریا، لرزش‌های مداوم، و نیروی موج‌ها، نبود یک سیستم لشینگ بار مؤثر می‌تواند منجر به بروز خسارات مالی و حتی انسانی شود. به همین دلیل، شرکتهای کشتیرانی ملزم هستند که پیش از هر حرکت، بارها را به‌درستی مهار کنند. این مفهوم نه تنها در حمل دریایی بلکه در مواردی از حمل و نقل ترکیبی نیز کاربرد دارد؛ به ویژه زمانی که کانتینرها از کشتی به کامیون یا قطار منتقل می‌شوند، اطمینان از پایداری آن‌ها در طول تمام مراحل حمل حیاتی است.
روش‌های لشینگ بار
روش‌های لشینگ بار در حمل و نقل بین‌المللی با توجه به نوع وسیله نقلیه، نوع بار، مسیر حمل و شرایط جوی متفاوت هستند. اما هدف نهایی در تمام این روش‌ها یک چیز است: محافظت از بار در برابر جابه‌جایی ناخواسته و اطمینان از ایمنی آن در طول مسیر. در حمل و نقل کانتینری، یکی از رایج‌ترین روش‌های مهار بار، استفاده از میله‌های فلزی (lashing rods) و قفل‌های مخصوص کانتینر (twist locks) است. این ابزارها برای اتصال کانتینرها به یکدیگر و همچنین به سازه کشتی به کار می‌روند. در سطوح بالاتر، از تسمه‌های کششی و زنجیرهای فولادی نیز برای استحکام بیشتر استفاده می‌شود.
در شرکتهای کشتیرانی حرفه‌ای، تیم‌های تخصصی لشینگ مسئول اجرای دقیق این روش‌ها هستند. انتخاب روش مناسب بستگی به وزن بار، موقعیت کانتینر در کشتی، و حتی مسیر دریایی دارد. برای مثال، در مسیرهایی با احتمال شرایط بد جوی، ممکن است از روش‌های ترکیبی با تقویت چند لایه استفاده شود. علاوه بر این، روش‌های Lashing در حمل ریلی یا جاده‌ای نیز با حمل بار دریایی متفاوت است. در این نوع حمل، تسمه‌های انعطاف پذیر یا زنجیرهای قلاب‌دار با زاویه مناسب استفاده می‌شوند تا از تکان‌های ناشی از سرعت یا ترمزهای ناگهانی جلوگیری شود. روش صحیح و اصولی لشینگ، نه تنها ایمنی بار را تضمین می‌کند، بلکه از خسارات مالی و تأخیرهای احتمالی در زنجیره تأمین جلوگیری می‌کند.
فرآیند لشینگ چگونه انجام می‌شود؟
فرآیند لشینگ بار یک عملیات فنی و حساس است که باید با دقت بالا و بر اساس استانداردهای بین‌المللی انجام شود. این فرآیند از لحظه بارگیری کالا تا تثبیت نهایی آن در وسیله نقلیه ادامه دارد و نقش کلیدی در جلوگیری از حوادث در حمل و نقل، به‌ویژه حمل دریایی دارد.
مراحل اصلی فرآیند لشینگ
- بررسی نوع و وزن بار
در مرحله اول، تیم‌های تخصصی وزن، ابعاد و مرکز ثقل بار را مشخص می‌کنند تا ابزار مناسب لشینگ انتخاب شود. - انتخاب ابزار و روش مناسب
بسته به نوع وسیله حمل (کشتی، کامیون، قطار) و شرایط مسیر، تجهیزات خاصی مانند زنجیر، تسمه، گوه‌های فلزی یا میله‌های فولادی انتخاب می‌شوند. - مهار فیزیکی بار
در این مرحله، بار با استفاده از تجهیزات مهار می‌شود. موقعیت اتصال، زاویه بستن تسمه یا زنجیر و تنش لازم در تجهیزات باید دقیق تنظیم شود تا در برابر حرکت، لرزش یا موج‌های شدید مقاومت کند. - بازرسی و تأیید نهایی
پس از تثبیت، بار توسط تیم‌های ایمنی یا مأموران شرکت کشتیرانی بازبینی می‌شود تا مطمئن شوند هیچ نقصی در اتصال وجود ندارد.
در حمل و نقل ترکیبی که بار ممکن است از کشتی به کامیون یا قطار منتقل شود، این فرآیند در هر مرحله باید تکرار یا تنظیم شود. در این شرایط، انعطاف‌پذیری و طراحی چند مرحله‌ای سیستم‌های لشینگ اهمیت پیدا می‌کند. در برخی مسیرهای خطرناک یا طولانی، استفاده از سیستم‌های هشدار دهنده برای بررسی لحظه‌ای وضعیت لشینگ نیز رایج شده است. این فناوری‌ها کمک می‌کنند تا پیش از وقوع حادثه، نقاط ضعف احتمالی شناسایی و اصلاح شوند.
مسئولیت لشینگ بار (Lashing) با چه کسی است؟
یکی از سوالات متداول در صنعت حمل و نقل این است که مسئولیت اجرای صحیح لشینگ بار بر عهده کیست؟ پاسخ به این سؤال، بسته به نوع حمل و نقل، ساختار قرارداد و قوانین بین المللی ممکن است متفاوت باشد، اما در اغلب موارد، شرکتهای کشتیرانی و اپراتورهای حمل و نقل مسئول اصلی این فرآیند هستند.
در حمل دریایی، زمانی که کانتینرها به کشتی تحویل داده می‌شوند، مسئولیت ایمنی و مهار آن‌ها به عهده شرکت کشتیرانی یا نماینده آن است. این شرکت معمولاً از تیم‌های متخصص لشینگ بهره می‌گیرد که با استفاده از دستور العمل‌های فنی و تجهیزات مخصوص، فرآیند مهار بار را انجام می‌دهند. در صورتی که این عملیات به درستی انجام نشود و خسارتی ایجاد شود، مسئولیت حقوقی آن نیز متوجه اپراتور یا شرکت حمل کننده خواهد بود.
با این حال، در برخی شرایط خاص، مسئولیت ممکن است بین چند طرف تقسیم شود:
- فرستنده کالا: در صورتی که بار به درستی بسته بندی نشده یا پالت بندی آن نامناسب باشد.
- شرکت کشتیرانی: مسئول عملیات مهار در کشتی و حمل ایمن بار.
- اپراتور بندری: مسئول بارگیری صحیح کانتینر به کشتی یا کامیون.
در نهایت، نکته مهم این است که در قراردادهای حمل و نقل باید به وضوح مشخص شود چه کسی مسئول انجام عملیات لشینگ است. این شفاف سازی، از بروز اختلافات و مشکلات حقوقی در صورت بروز حادثه جلوگیری می‌کند.
نکات ایمنی و استانداردهای جهانی در لشینگ بار
اجرای صحیح فرآیند Lashing نه تنها به تجهیزات مناسب نیاز دارد، بلکه به رعایت دقیق نکات ایمنی و پیروی از استانداردهای جهانی نیز وابسته است. کوچک‌ترین اشتباه در این مرحله می‌تواند منجر به خسارت مالی، تأخیر در حمل و نقل یا حتی تهدید جان پرسنل کشتی شود. از این‌رو، شرکتهای کشتیرانی موظف هستند طبق پروتکل‌های بین المللی و دستورالعمل‌های ایمنی عمل کنند.
نکات ایمنی کلیدی در لشینگ بار:
- بررسی تجهیزات قبل از استفاده
تسمه‌ها، قلاب‌ها و میله‌های مورد استفاده باید از نظر پوسیدگی، زنگ زدگی یا شکستگی بازبینی شوند. - آموزش کارکنان
پرسنلی که مسئول اجرای عملیات Lashing هستند باید آموزش دیده و آشنا به استانداردهای جهانی مانند ISO 3874 و IMO باشند. - استفاده از زاویه‌های صحیح مهار
زاویه نصب تسمه‌ها یا میله‌ها باید به گونه‌ای باشد که بیشترین مقاومت را در برابر حرکت ایجاد کند. اشتباه در زاویه‌گذاری می‌تواند اثر مهار را به‌شدت کاهش دهد. - مستندسازی عملیات
هر مرحله از عملیات باید ثبت و تأیید شود. این کار در بازرسی‌های رسمی و بیمه اهمیت دارد.
در حمل دریایی، نادیده گرفتن استانداردهای لشینگ می‌تواند منجر به سقوط کانتینر به دریا شود که هم خسارت مالی ایجاد می‌کند و هم خطر زیست محیطی جدی دارد. در همین راستا، سازمان جهانی دریانوردی (IMO) مقررات سخت گیرانه‌ای برای مهار بار روی کشتی‌ها وضع کرده است. شرکتهای کشتیرانی حرفه‌ای معمولاً از نرم‌افزارهای تخصصی برای محاسبه میزان تنش و طراحی بهترین ساختار مهار استفاده می‌کنند تا هم ایمنی حفظ شود و هم سرعت عملیات بالا برود.
نتیجه‌گیری
در دنیای امروز که حجم حمل و نقل کالاها به‌ویژه از طریق حمل دریایی و حمل و نقل کانتینری به‌شدت افزایش یافته، لشینگ بار به‌عنوان یکی از حیاتی‌ترین عناصر در تضمین ایمنی محموله‌ها شناخته می‌شود. این فرآیند نه فقط یک الزام فنی، بلکه یک تعهد اخلاقی و حرفه‌ای از سوی شرکتهای کشتیرانی و اپراتورهای حمل‌ونقل است. بدون اجرای صحیح لشینگ بار، حتی با بهترین تجهیزات و گران‌ترین کانتینرها هم نمی‌توان از ایمنی کامل در مسیر اطمینان حاصل کرد. اهمیت این موضوع زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم هر حادثه‌ای که ناشی از مهار ضعیف بار باشد، می‌تواند زنجیره تأمین بین المللی را مختل کرده و خسارات جدی مالی و زیست‌محیطی به‌جا بگذارد.
خدمات حمل و نقل دریایی شرکت هنزا ناو دریا
شرکت هنزا ناو دریا (هانزا) با سابقه‌ای درخشان در حمل و نقل دریایی، حمل بار زمینی و حمل بار هوایی، خدمات مشاوره‌ای و راهکارهای تخصصی را با توجه به شرایط عملیاتی و نیازهای مشتریان ارائه می‌دهد. ما بر اساس تحلیل دقیق عوامل مختلف، بهترین راهکارهای حمل و نقل را پیشنهاد می‌کنیم. در زمینه حمل و نقل کانتینری و سایر خدمات، با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار هر پروژه به‌صورت منحصر به فرد ارزیابی می‌شود تا راه‌حل‌هایی متناسب با شرایط موجود و نیازهای شما ارائه گردد. برای اطلاعات بیشتر جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر و دریافت مشاوره، با تیم ما در تماس باشید.
