کنوانسیون‌های بین‌المللی مرتبط با حمل‌ بار هوایی

کنوانسیون ورشو و نقش آن در حمل‌ بار هوایی

وقتی از تاریخچه حمل و نقل بین‌المللی هوایی صحبت می‌کنیم، نخستین سند جدی و اثرگذار که به ذهن می‌رسد، کنوانسیون ورشو (1929) است. این کنوانسیون نقطه آغازین هماهنگی جهانی در زمینه حمل‌ و نقل هوایی به شمار می‌آید و بسیاری از اصول آن همچنان در قراردادهای امروزی به کار می‌روند.
در این کنوانسیون، بخش قابل‌توجهی از مقررات به حمل‌ و نقل تجاری و باری اختصاص یافته است. مهم‌ترین موارد به شرح زیر است:

صدور بارنامه هوایی:

• بارنامه باید شامل اطلاعاتی مانند مبدأ و مقصد، وزن، تعداد بسته‌ها، ماهیت و وضعیت ظاهری کالا، نام و نشانی فرستنده و گیرنده باشد.
• فرستنده مسئول صحت اطلاعات است و در صورت ارائه اطلاعات نادرست باید خسارات ناشی از آن را جبران نماید.
• بارنامه به‌عنوان دلیل ابتدایی بر انعقاد قرارداد و پذیرش محموله محسوب می‌شود.

اختیار فرستنده و گیرنده:

• فرستنده تا زمانی که حق گیرنده آغاز نشده است، اختیار دارد در خصوص سرنوشت محموله تصمیم بگیرد.
• پس از رسیدن کالا به مقصد، حق مطالبه آن به گیرنده تعلق می‌گیرد.

مسئولیت متصدی حمل:

• متصدی در قبال نابودی، فقدان یا خسارت وارد بر محموله مسئول است.

مگر آنکه ثابت کند خسارت ناشی از یکی از موارد زیر بوده است:

• عیب ذاتی کالا
• بسته‌بندی نامناسب
• اقدامات مقامات دولتی

مسئولیت در تأخیر:

• متصدی حمل در صورت تأخیر در تحویل بار نیز مسئول است،
• مگر آنکه نشان دهد تمام اقدامات لازم برای جلوگیری از خسارت انجام شده است.

سقف غرامت:

• کنوانسیون سقف مشخصی برای غرامت محموله تعیین می‌کند.
• این میزان غرامت بر اساس وزن کالا محاسبه می‌شود.

کنوانسیون مونترال و تأثیر آن بر شرکت‌های کارگو

پس از گذشت بیش از ۷۰ سال از اجرای کنوانسیون ورشو، صنعت حمل و نقل هوایی با تغییرات بزرگی مواجه شد. افزایش حجم تجارت جهانی، رشد حمل ترکیبی و بالا رفتن تقاضا برای حمل بار هوایی نیاز به چارچوبی جدید را آشکار کرد. در سال ۱۹۹۹، کنوانسیون مونترال به تصویب رسید؛ سندی که به‌عنوان نسخه به‌روز و تکامل‌یافته ورشو شناخته می‌شود و امروز مبنای اصلی فعالیت‌های شرکت‌های کارگو و شرکت‌های حمل و نقل بین المللی هوایی است.
کنوانسیون مونترال ۱۹۹۹ (MC99) ساختار یکپارچه برای مسئولیت شرکت‌های هواپیمایی در موارد زیر ایجاد می‌کند:

• مرگ یا آسیب‌دیدگی مسافران
• تأخیر در پرواز
• خسارت، مفقودی یا تأخیر در تحویل بار و محموله

این کنوانسیون تمام مقررات جهانی پراکنده‌ای را که از سال ۱۹۲۹ تاکنون در زمینه مسئولیت شرکت‌های هواپیمایی ایجاد شده بود، یکپارچه ساخت و به‌عنوان یک معاهده جهانی واحد برای تنظیم مسئولیت شرکت‌های هواپیمایی در سراسر جهان طراحی شد.

ضرورت تصویب جهانی

تصویب جهانی کنوانسیون MC99 از اولویت‌های صنعت هوانوردی است. این کنوانسیون برای مسافران، صاحبان بار و شرکت‌های هواپیمایی مزایای متعددی به همراه دارد:

• مسافران: برخورداری از حمایت بیشتر و دریافت غرامت عادلانه‌تر.
• فرستندگان کالا و فعالان زنجیره تأمین هوایی: امکان مطالبه خسارت بدون نیاز به دعاوی طولانی و پرهزینه؛ همچنین امکان جایگزینی اسناد کاغذی حمل (مانند بارنامه هوایی) با نسخه‌های الکترونیکی که موجب تسهیل تجارت سریع‌تر و کارآمدتر می‌شود.
• شرکت‌های هواپیمایی: برخورداری از شفافیت و اطمینان بیشتر نسبت به قواعد حاکم بر مسئولیت آنها در شبکه پروازی بین‌المللی.

علاوه بر این، MC99 چارچوب حقوقی لازم برای استفاده از اسناد الکترونیکی حمل بار توسط شرکت‌های هواپیمایی را فراهم می‌سازد که منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری می‌شود.