چگونه گواهی تایید محموله خطرناک دریافت کنیم؟
کالای خطرناک
کالای خطرناک به هر نوع ماده یا محصولی گفته می‌شود که به دلیل ویژگی‌های شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی خود می‌تواند در هنگام حمل و نقل برای انسان، محیط زیست یا تجهیزات حمل خطر ایجاد کند. این کالاها طبق مقررات بین المللی مانند کد IMDG برای حمل و نقل دریایی، IATA DGR برای حمل و نقل بین المللی هوایی و ADR/RID برای حمل زمینی، در کلاس‌های مختلف خطر طبقه بندی می‌شوند. نمونه‌های رایج شامل مواد شیمیایی سمی، گازهای فشرده، باتری‌های لیتیومی، سوخت‌ها، رنگ‌ها و مواد قابل اشتعال هستند.
برای حمل این محموله‌ها، رعایت دقیق استانداردهای بسته بندی، برچسب گذاری و تهیه اسناد مانند اظهارنامه کالاهای خطرناک و گواهی تایید محموله خطرناک ضروری است. شرکت حمل نقل بین المللی یا شرکت کشتیرانی مسئول اطمینان از انطباق کالا با مقررات است و بدون این اقدامات، هیچ باربری دریایی یا خدمات بار هوایی مجاز به پذیرش محموله نخواهد بود. حتی در حمل ترکیبی یا حمل بار دریایی، باید الزامات حمل کالای خطرناک در تمام مسیر رعایت شود.
گواهی تایید محموله خطرناک چیست؟
گواهی تایید محموله خطرناک سندی رسمی است که تأیید می‌کند محموله‌ای با ماهیت خطرناک، از نظر بسته بندی، برچسب‌گذاری، اسناد و شرایط ایمنی، مطابق با استانداردهای بین‌المللی آماده حمل است. گواهی تایید محموله خطرناک در حمل و نقل دریایی بر اساس کد IMDG صادر می‌شود و برای حمل و نقل کانتینری، هوایی یا ریلی نیز معادل‌های مشابهی دارد.
هدف اصلی گواهی تایید محموله خطرناک ، اطمینان از ایمنی حمل و نقل مواد خطرناک، حفاظت از جان پرسنل کشتی، هواپیما یا قطار و جلوگیری از خطرات زیست محیطی است. برای دریافت آن، صاحب کالا یا شرکت حمل نقل بین المللی باید مدارکی مانند اظهارنامه کالاهای خطرناک (DGD)، برگه اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) و مدارک بسته بندی را به نمایندگی کشتیرانی یا شرکت کشتی رانی ارائه کند.
فرآیند دریافت گواهی تایید محموله خطرناک معمولاً شامل:
- بررسی طبقه بندی کالا بر اساس شماره UN و کلاس خطر
- بررسی بسته بندی و برچسب‌ها توسط کارشناسان ایمنی
- تأیید نهایی توسط مرجع حمل
بدون این گواهی، هیچ باربری دریایی یا خدمات بار هوایی مجاز به پذیرش حمل کالای خطرناک نیست. حتی در حمل ترکیبی یا فریت بار، لازم است تأییدیه برای هر بخش از مسیر حمل اخذ شود.
چرا به MSDS نیاز داریم؟
وجود برگه اطلاعات ایمنی مواد و گواهی تایید محموله خطرناک دلایل و کاربردهای مهمی دارد:
- برآورد هزینه‌های اضافی حمل‌ونقل: شرکت‌های حمل و نقل بین المللی با استفاده از MSDS می‌توانند هزینه‌های اضافی مرتبط با حمل مواد خطرناک را محاسبه کنند.
- اطمینان از رعایت اصول ایمنی: MSDS تضمین می‌کند که اقدامات لازم برای حمل ایمن کالا انجام شود و محدودیت‌های ایمنی کشتی نقض نگردد.
اظهارنامه کالاهای خطرناک (DGD) چیست؟
اظهارنامه کالاهای خطرناک (Dangerous Goods Declaration – DGD) یک سند استاندارد است که فرستنده یا شرکت کارگو باید آن را تکمیل و امضا کند تا اعلام نماید محموله خطرناک با تمام مقررات بین المللی تطابق دارد. این سند، جزئیات فنی و قانونی محموله را به شرکت‌های حمل، بنادر، گمرک و مقامات ایمنی ارائه می‌کند. DGD در حمل و نقل دریایی، تحت کد IMDG و در حمل و نقل هوایی تحت مقررات IATA DGR تنظیم می‌شود. اطلاعاتی که معمولاً در این اظهارنامه درج می‌شود عبارت‌اند از:
- شماره شناسایی UN و نام صحیح حمل
- کلاس خطر و گروه بسته بندی
- نوع و مشخصات بسته بندی، وزن ناخالص و خالص
- دستورالعمل‌های اضطراری در صورت حادثه
برای حمل کالای خطرناک دریایی یا حمل کالای خطرناک هوایی، تکمیل صحیح این اظهارنامه اهمیت زیادی دارد؛ هرگونه خطا می‌تواند باعث رد محموله، جریمه یا تأخیر شود. در حمل و نقل کانتینری، DGD با گواهی تایید محموله خطرناک به همراه مدارک دیگر به شرکت کشتیرانی تحویل داده می‌شود. در حمل ریلی یا حمل بار زمینی نیز، فرم‌های مشابه DGD طبق مقررات محلی مورد نیاز است.
طبقه‌بندی مواد خطرناک
کالاهای خطرناک بر اساس ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خود در کلاس‌های بین المللی مشخصی طبقه بندی می‌شوند. این طبقه بندی توسط سازمان‌های بین المللی مانند IMO (برای حمل و نقل دریایی) و IATA (برای حمل و نقل بین المللی هوایی) تعریف شده است تا ایمنی حمل تضمین شود.
طبقه‌بندی کالاهای خطرناک (مطابق IMDG Code)
کالاهای خطرناک در ۹ طبقه اصلی تقسیم می‌شوند:
- مواد منفجره (Explosives): مانند مواد آتش بازی و دینامیت
- گازها (Gases): شامل گازهای قابل اشتعال (پروپان، هیدروژن)، غیرقابل اشتعال (نیتروژن، CO2)، سمی و گازهای فشرده، مایع شده یا محلول.
- مایعات قابل اشتعال (Flammable Liquids): مانند بنزین، دیزل، استون یا برخی حلال‌های صنعتی.
- جامدات قابل اشتعال (Flammable Solids): شامل جامدات واکنش پذیر مانند کبریت یا پودر آلومینیوم یا موادی که با آب گاز سمی تولید می‌کنند
- مواد اکسید کننده و پراکسیدهای آلی (Oxidizers & Organic Peroxides): موادی که می‌توانند در اثر حرارت یا ضربه مانند نیترات‌ها یا پراکسید هیدروژن غلیظ باعث آتش سوزی شوند
- مواد سمی و عفونی (Toxic & Infectious Substances): موادی مانند سموم صنعتی که باعث بیماری یا مرگ می‌شوند
- مواد رادیواکتیو: مانند اورانیوم و پلوتونیوم
- مواد خورنده (Corrosives): اسیدها و بازهای قوی که باعث واکنش شدید می‌شوند
- مواد متفرقه خطرناک (Miscellaneous): مانند یخ خشک، آزبست و آهن رباهای قوی
برای مثال، باتری‌های لیتیومی که در بسیاری از تجهیزات الکترونیکی استفاده می‌شوند، به دلیل خطر آتش سوزی یا انفجار، در کلاس 9 قرار می‌گیرند و نیازمند رعایت دقیق بسته بندی و برچسب گذاری در حمل بار دریایی یا حمل بار هوایی هستند.
بسته بندی، برچسب‌گذاری کانتینر مطابق IMDG
حمل و نقل مواد خطرناک در حمل و نقل دریایی و به‌ویژه حمل و نقل کانتینری، بسته بندی و نشانه گذاری صحیح کالاهای خطرناک از الزامات اصلی صدور گواهی تایید محموله خطرناک است. مقررات کد IMDG به طور دقیق مشخص می‌کنند که هر کلاس از کالاهای خطرناک باید با چه نوع بسته بندی و برچسب حمل شود تا ریسک‌های ایمنی و زیست محیطی به حداقل برسد.
الزامات اصلی شامل:
- بسته بندی مقاوم و تایید شده: استفاده از ظروف یا جعبه‌هایی که آزمون‌های مقاومت مکانیکی، حرارتی و ضد نشتی را گذرانده‌اند.
- برچسب گذاری خطر: چسباندن برچسب‌های استاندارد با نمادهای هشدار (مانند شعله، جمجمه، یا علامت مواد خورنده) روی هر بسته و کانتینر.
- Packing Certificate: گواهی رسمی که نشان می‌دهد عملیات بارگیری و تثبیت محموله در کانتینر طبق مقررات انجام شده است.
انتخاب روش حمل مناسب برای کالاهای خطرناک
انتخاب روش مناسب برای حمل کالای خطرناک به نوع کالا، مبدأ و مقصد، محدودیت‌های زمانی و هزینه بستگی دارد. هر یک از شیوه‌های حمل (از حمل و نقل دریایی و حمل و نقل مواد خطرناک کانتینری گرفته تا حمل بار هوایی، حمل ریلی، حمل بار زمینی و حتی حمل ترکیبی) مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند و بر اساس شرایط محموله باید انتخاب شوند. در این تصمیم گیری، عواملی مانند قوانین کشور مبدأ و مقصد، الزامات ایمنی و بسته بندی، هزینه‌ها و زمان تحویل اهمیت زیادی دارند. همکاری با یک شرکت حمل نقل بین المللی معتبر می‌تواند بهترین مسیر را برای جابه‌جایی ایمن و قانونی این نوع کالاها مشخص کند.
اسناد مورد نیاز برای حمل کالای خطرناک
برای حمل ایمن و قانونی این کالاها، مدارک زیر الزامی است:
- فاکتور تجاری (Commercial Invoice)
- بارنامه (Bill of Lading)
- لیست بسته بندی (Packing List)
- گواهی تایید محموله خطرناک
- اظهارنامه کالاهای خطرناک (Dangerous Goods Declaration)
- نامه دستور العمل حمل (Shipper’s Letter of Instruction)
- برگه اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) شامل:
- شناسایی محصول
- ترکیبات خطرناک
- اطلاعات واکنش پذیری
- داده‌های انفجار و آتش سوزی
- اطلاعات فیزیکی و شیمیایی
مراحل حمل مواد خطرناک
- برای حمل مواد خطرناک مراحل زیر باید رعایت شود:
- شناسایی و طبقه بندی کالا توسط کارخانه یا تأمین کننده.
- هماهنگی با فورواردری بین المللی جهت تعیین روش حمل و مقررات قابل اعمال.
- بسته بندی صحیح بر اساس گروه‌های بسته بندی:
- گروه I: خطر بسیار زیاد (بسته بندی بسیار مقاوم)
- گروه II: خطر متوسط
- گروه III: خطر کم (بسته بندی ساده‌تر)
- تهیه و تکمیل کلیه اسناد حمل
- برچسب گذاری و نصب پلاکارد شامل شماره UN و نماد طبقه خطر.
استعلام قیمت حمل و نقل دریایی و عوامل مؤثر بر هزینه حمل کانتینر
برآورد هزینه حمل کالای خطرناک به عوامل متعددی وابسته است و معمولاً بالاتر از هزینه حمل کالاهای عادی محاسبه می‌شود. دلیل اصلی این تفاوت، نیاز به رعایت مقررات ایمنی، استفاده از تجهیزات ویژه و محدودیت‌های بارگیری است.
عوامل اصلی مؤثر بر هزینه حمل کانتینر:
- نوع و کلاس خطر کالا: برخی کلاس‌ها مانند مواد منفجره یا مواد سمی هزینه بالاتری دارند.
- روش حمل: در حمل و نقل دریایی، نرخ‌ها بر اساس اندازه و نوع کانتینر (۲۰ فوت، ۴۰ فوت) و شرایط خاص حمل تعیین می‌شوند. حمل بار هوایی یا سایر کشورها معمولاً گران‌تر ولی سریع‌تر است.
- مسیر و مسافت: هزینه‌ها با توجه به فاصله و تعداد نقاط تخلیه و بارگیری تغییر می‌کند.
- فصل و نوسانات بازار: در فصل‌های پرتقاضا، نرخ‌ها افزایش پیدا می‌کند.
- خدمات جانبی: مانند بیمه باربری دریایی، انبارداری یا بازرسی ایمنی.
بازرسی، ایمنی بندری و الزامات
قبل از اینکه یک کانتینر حاوی کالای خطرناک در بندر پذیرش شود، باید فرآیندهای ایمنی و بازرسی مطابق مقررات بین المللی انجام گیرد.
مراحل اصلی قبل از پذیرش کانتینر خطرناک:
- بازرسی فیزیکی کانتینر: بررسی سلامت ساختار کانتینر، وضعیت درب‌ها، سیستم تهویه و عایق‌بندی.
- بررسی برچسب‌ها: اطمینان از اینکه برچسب‌های خطر و شماره UN طبق استاندارد IMDG درج شده باشند.
- تطبیق اسناد با محموله واقعی: مقایسه اطلاعات اظهارنامه کالاهای خطرناک (DGD) و گواهی تایید محموله خطرناک با کالای موجود.
- کنترل تدابیر ایمنی: اطمینان از وجود تجهیزات مقابله با حوادث مانند خاموش کننده‌های مخصوص یا دستور العمل‌های اضطراری.
- تأیید انطباق با مقررات ISPS: اطمینان از اینکه عملیات بارگیری و تخلیه با الزامات امنیتی بندر هماهنگ باشد.
خطاهای رایج در DGD و پیامدهای حقوقی/ایمنی
اظهارنامه کالاهای خطرناک (DGD) و گواهی تایید محموله خطرناک یکی از حساس‌ترین اسناد در فرآیند حمل کالای خطرناک است و هر خطا در آن می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود. اشتباهات معمولاً به علت عدم تسلط بر فرآیند، عدم آگاهی از مقررات یا عجله در تکمیل اسناد رخ می‌دهند.
برخی خطاهای رایج عبارت‌اند از:
- ثبت اشتباه شماره UN.
- اشتباه در تعیین کلاس خطر که می‌تواند باعث بروز حادثه در حین حمل شود
- عدم درج صحیح وزن ناخالص یا نوع بسته بندی.
- برچسب گذاری ناقص یا نادرست روی بسته‌ها و کانتینرها.
- عدم هماهنگی با مقررات مقصد، به خصوص در مسیرهای بین المللی.
در حمل و نقل مواد خطرناک دریایی، این اشتباهات در گواهی تایید محموله خطرناک و اظهارنامه کالای خطرناک می‌تواند حتی منجر به توقیف کشتی یا مشکلات بیمه‌ای شود. در حمل بار هوایی یا حمل ریلی هم، مقررات مشابهی اعمال می‌شود و هر خطا عواقب جدی به همراه دارد.
علت و پیامد اظهار نادرست کالاهای خطرناک
اظهار نادرست کالاهای خطرناک در حمل و نقل دریایی یکی از جدی‌ترین تهدیدها برای ایمنی و محیط‌زیست است. ناآگاهی از IMDG Code، اشتباه در طبقه‌بندی یا اعلام ناقص اطلاعاتی مانند شماره UN و نقطه اشتعال، می‌تواند منجر به حوادث مرگبار، خسارات مالی و آلودگی دریایی شود. از سال ۲۰۱۰ آموزش IMDG Code برای کارکنان ساحلی الزامی شده و شامل آموزش‌های عمومی، اختصاصی، امنیتی و ایمنی است. رعایت مقررات، تکمیل دقیق اسناد حمل مانند اظهارنامه کالاهای خطرناک (DGD) و گواهی تایید محموله خطرناک و آموزش کافی کارکنان، تنها راه پیشگیری از این خطرات و تضمین ایمنی حمل دریایی کالا محسوب می‌شود.
کنوانسیون‌ها و پروتکل‌های بین‌المللی برای حمل مواد خطرناک دریایی
پروتکل آمادگی، پاسخ و همکاری در حوادث آلودگی ناشی از مواد خطرناک و زیان‌آور (OPRC-HNS) در سال ۲۰۰۰ توسط سازمان بین المللی دریانوردی (IMO) تصویب شد و از سال ۲۰۰۷ لازم الاجرا شد. این پروتکل در واقع مکمل کنوانسیون OPRC است و با هدف ایجاد یک چارچوب بین المللی برای مقابله با حوادث ناشی از آلودگی دریایی به تصویب رسید.
بر اساس این پروتکل:
- کشورها موظف‌اند سیستم‌های ملی آمادگی و واکنش اضطراری در برابر آلودگی ناشی از مواد خطرناک و زیان‌آور (HNS) ایجاد کنند.
- کشتی‌هایی که این مواد را حمل می‌کنند، باید برنامه اضطراری مقابله با آلودگی داشته باشند.
- این پروتکل شباهت زیادی به مقررات موجود برای مقابله با حوادث نفتی دارد، با این تفاوت که تمرکز آن بر سایر مواد شیمیایی و زیان‌آور است.
کنوانسیون HNS چیست؟
کنوانسیون HNS (Hazardous and Noxious Substances Convention) یا همان کنوانسیون بین‌المللی مسئولیت و جبران خسارت ناشی از حمل کالای خطرناک و زیان‌آور از طریق دریا در سال ۱۹۹۶ توسط IMO معرفی شد. هدف اصلی این کنوانسیون، تعیین نظام جبران خسارت مالی برای کشورها و اشخاصی است که در اثر حمل این مواد دچار خسارت یا آلودگی می‌شوند.
دامنه پوشش کنوانسیون HNS
- شامل محموله‌های فله‌ای، گازها، مواد شیمیایی مایع و حتی کالاهای بسته بندی‌شده است.
- مواد تحت پوشش مقررات IMDG Code از شمول این کنوانسیون مستثنی هستند.
- اجرای آن از لحظه بارگیری کشتی تا رسیدن به مقصد اعمال می‌شود.
نتیجه‌گیری
حمل کالاهای خطرناک یک فرآیند حساس و پرچالش است که بدون دریافت گواهی تایید محموله خطرناک امکان پذیر نخواهد بود. این گواهی نه تنها الزام قانونی برای شرکت کشتیرانی، شرکت کارگو و سایر فعالان حوزه لجستیک است، بلکه تضمینی برای ایمنی کارکنان، تجهیزات و محیط زیست به شمار می‌آید. تکمیل صحیح اظهارنامه کالاهای خطرناک (DGD)، گواهی تایید محموله خطرناک و آماده سازی اسناد مکمل، بسته بندی و برچسب گذاری استاندارد و هماهنگی با مقررات بین المللی مانند IMDG Code و IATA DGR، اصلی‌ترین گام‌ها در این مسیر هستند. انتخاب روش حمل (از حمل و نقل مواد خطرناک دریایی و حمل بار هوایی گرفته تا حمل زمینی، حمل ریلی یا حمل ترکیبی) باید با توجه به هزینه، زمان و ریسک انجام شود. انتخاب یک شرکت حمل نقل بین المللی با تجربه، راهی مطمئن برای مدیریت بهتر فرآیند و افزایش شانس تحویل ایمن محموله است.
خدمات حمل و نقل شرکت هنزا ناو دریا
شرکت هنزا ناو دریا (هانزا) با سال‌ها تجربه در تمام حوزه‌های حمل‌ونقل در سطح بین‌المللی، به ارائه مشاوره‌های حرفه‌ای و راهکارهای دقیق در حمل‌ونقل دریایی، زمینی و هوایی می‌پردازد. هر پروژه و درخواست با توجه به شرایط خاص عملیاتی، نیازهای محموله، و وضعیت بازار به دقت بررسی می‌شود. هدف ما این است که با تکیه بر تخصص تیم و تحلیل‌های دقیق، راهکارهایی را که بیشترین انطباق با نیازهای شما دارد، پیشنهاد دهیم. در هنزا ناو دریا، هر خدمت حمل‌ونقل، چه در زمینه حمل بار هوایی از چین و حمل بار دریایی از چین و چه در سایر خدمات، بر اساس مجموعه‌ای از عوامل کلیدی و بررسی‌های کامل ارائه می‌شود. این فرایند به ما این امکان را می‌دهد تا همواره خدماتی کارآمد و متناسب با شرایط موجود به شما پیشنهاد کنیم. مشتریان ما می‌توانند با اطمینان خاطر، از مشاوره و تجربه ما برای پیدا کردن بهترین راهکارها بهره‌مند شوند، چرا که تمرکز ما بر روی تحلیل دقیق و ارائه راه‌حل‌های عملی است. بنابراین با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار، جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر از این مجموعه، از شما دعوت می‌کنیم با تیم ما در ارتباط باشید تا شرایط دقیق بررسی و راه‌حل‌های مناسب پیشنهاد شود.
