دانشنامه ترابری

راهنمای کامل کاپوتاژ ماشین؛ مراحل و مدارک مورد نیاز

کاپوتاژ واژه ای است که نه تنها در حوزه حمل و نقل دریایی بلکه در عرصه جا به جایی و استفاده از وسایل نقلیه بین المللی، به ویژه خودروها، کاربرد فراوانی یافته است. اصطلاح کاپوتاژ ماشین به مجموعه فرایندها و مقرراتی اشاره دارد که بر اساس آن، افراد امکان استفاده از خودروهای خود در کشورهای دیگر را به صورت موقت دارند. برای کاپوتاژ خودرو مدارک و اسناد خاصی مورد نیاز است. بدیهی است که این فرایند، در کنار تسهیل روند جا به جایی، موجب حفاظت از حقوق تجاری و امنیت ملی کشورها نیز می شود. در این مقاله کاپوتاژ ماشین را به طور کامل شرح می دهیم و مراحل و مدارک موردنیاز برای کاپوتاژ را بررسی می کنیم.
صفر تا صد کاپوتاژ ماشین، مراحل اخذ و مدارک موردنیاز

کاپوتاژ ماشین؛ اصطلاح گمرکی و حمل‌ونقل بین‌المللی

کاپوتاژ (Cabotage) در اصل یک اصطلاح گمرکی در حمل و نقل بین المللی محسوب می‌شود که به معنی حق تحویل کالا یا مسافر بین بندرهای یک کشور، توسط کشتی از کشور دیگر است که به مجوزهای لازم اشاره دارد. درحالی‌که کاپوتاژ خودرو به عملیاتی اشاره دارد که در آن، اسناد و مدارک مرتبط با یک خودرو و راننده آن به‌منظور استفاده از خودرو در کشورهای دیگر ترجمه و تطابق می‌شوند. 
انجام کاپوتاژ خودرو برای افرادی که قصد استفاده از خودرو خود در کشورهای خارجی را دارند، ضروری خواهد بود. در واقع، کاپوتاژ خودرو به شما اجازه می‌دهد تا به‌راحتی و براساس روش‌های قانونی با خودرو خود در کشورهای دیگر رانندگی کنید. این مجوز توسط گمرک صادر می‌شود و برای انجام کاپوتاژ خودرو حتما باید پلاک و گواهینامه بین‌المللی داشت.

کاپوتاژ خودرو؛ مناسب برای افراد با قصد استفاده از خودرو خود در کشورهای خارجی

قوانین کاپوتاژ؛ حمایت از زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل داخلی و برقراری امنیت ملی

مفهوم کاپوتاژ در گذشته به مسائلی مربوط به حمل‌و‌نقل دریایی اشاره داشت که در آن تجارت داخلی ساحلی و حق تحویل کالا یا مسافر بین بندرهای یک کشور توسط کشتی‌های خارجی محدود می‌شد. این قوانین با هدف حمایت از صنایع و زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل داخلی و همچنین امنیت ملی ایجاد شده بودند. در حال حاضر قوانین کاپوتاژ به‌طورکلی برای محافظت از صنایع داخلی کشورها و زیرساخت‌های آن‌ها و همچنین حفظ امنیت ملی وجود دارد. در ادامه برخی از قوانین کاپوتاژ خودرو در ایران را توضیح می‌دهیم:
فقط کالاهایی که صادرات آن‌ها توسط کشور مجاز اعلام شده است امکان حمل تحت عنوان کاپوتاژ را دارند.
کالاهایی که صادرات آن‌ها ممنوع یا مشروط است، فقط با تعهد گمرک تحت کاپوتاژ قرار می‌گیرند.
درصورتی‌که اعتبار پروانه کاپوتاژ پیش از رسیدن به گمرک مقصد به پایان برسد و صاحب کالا تا سه ماه پس از انقضا، گواهینامه ورود را تحویل ندهد، کالا به‌عنوان «به مقصد نرسیده» طبقه‌بندی می‌شود.
اگر کالای به مقصد نرسیده مجاز باشد، مجوز خروجی برای آن صادر می‌شود؛ درغیراین‌صورت به‌عنوان قاچاق تلقی می‌شود.
گمرک فقط برای کالاهایی که اطمینان دارد به مقصد حمل می‌شوند، مجوز صادر می‌کند.
کالای کاپوتاژ شده باید در زمانی که توسط گمرک مبدا تعیین می‌شود، به گمرک مقصد برسد. این زمان باتوجه‌به وسیله نقلیه، فاصله، کیفیت مسیر و فصول مختلف سال تعیین خواهد شد.
درصورتی‌که کالای کاپوتاژ شده در مدت زمان مشخص به مقصد نرسد، ممکن است تحت تشخیص رئیس گمرک جریمه شود.
اگر کالای کاپوتاژ شده در طول مسیر دچار حادثه‌ای شود و نتواند در مدت زمان مقرر به مقصد برسد، باید با ذکر دلایل و علل تاخیر، درخواست تمدید زمان به گمرک مبدا ارائه شود. چنانچه دلایل ارائه شده موجه تشخیص داده شوند، مدت زمان کاپوژ توسط گمرک تمدید خواهد شد.
در ایران به مدت یک‌سال می‌توان خودرو را کاپوتاژ کرد و پس از پایان اعتبار، باید باطل شود؛ درغیر‌این‌‌صورت خودرو جریمه خواهد شد.
شدت این قوانین در کشورهای مختلف متفاوت است. مثالی از این قوانین کاپوتاژ، قانون جونز در ایالات متحده است که حمل‌و‌نقل داخلی کالاها یا افراد را فقط به کشتی‌های آمریکایی با خدمه آمریکایی محدود می‌کند. 

نحوه دریافت کاپوتاژ خودرو؛ اخذ مجوزهای لازم، پلاک و گواهی‌نامه بین‌المللی

برای کاپوتاژ ماشین باید پلاک و گواهی‌نامه بین‌المللی (International Driving Permit یا IDP) دریافت کنید. برای این کار ابتدا برگه کاپوتاژ از گمرک برای ماشین بگیرید و بعد برای گرفتن گواهینامه بین‌المللی اقدام کنید. با مراجعه به ادارات گمرک و ارائه مدارک می‌توانید برگه خروج موقت برای ماشین خود صادر کنید. بعد از دریافت پروانه خروج موقت از اداره گمرک، برای گرفتن پلاک و گواهینامه بین‌المللی لازم است به مراکز زیر مراجعه کنید:
سازمان اصلی جهانگردی و اتومبیل‌رانی
نمایندگی‌های صدور گواهینامه بین‌المللی در تهران
توجه داشته باشید این مراکز و نمایندگی بیمه کارت سبز فقط در تهران هستند. یعنی اگر ساکن شهرها و استان‌های دیگر کشور هستید برای اخذ گواهینامه و بیمه‌نامه بین‌المللی باید حتما به تهران سفر کنید. به‌عنوان مثال درصورتی‌که قصد ارسال بار به ترکیه را دارید و می‌خواهید خودرو خود را نیز برای استفاده در این کشور همراه خود ببرید، برای اخذ مجوزهای لازم حتما باید از شهر تهران اقدام کنید. 

چه ماشین هایی کاپوتاژ میشوند؟

باتوجه‌به قوانینی که گمرک برای کاپوتاژ ماشین‌ها تعیین کرده است، خودروهای با قدمت بالا (۲۰ سال) برای انجام کاپوتاژ نیازمند دریافت مجوز از سازمان میراث فرهنگی هستند. این امر به‌منظور حفاظت از خودروهای کلاسیک و تاریخی و جلوگیری از جابه‌جایی غیرمجاز است. در مقابل، خودروهای نو که مدت کمی از تاریخ تولید آن‌ها می‌گذرد، بدون نیاز به اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی کاپوتاژ می‌شوند.

کاپوتاژ ماشین‌ها با عمر بالای ۲۰ سال؛  نیازمند اخذ مجوز میراث فرهنگی

حمل خودرو با ایمن‌ترین روش‌ها بعد از کاپوتاژ آن

کاپوتاژ خودرو فرآیندی است که به‌منظور تسهیل استفاده از وسایل نقلیه شخصی در سطح بین‌المللی طراحی شده است. از طریق کاپوتاژ ماشین، رانندگان و مسافران می‌توانند با رعایت قوانین و اخذ مدارک مربوطه، از جمله پلاک و گواهینامه بین‌المللی، خودروهای خود را در کشورهای دیگر به‌صورت موقت استفاده کنند. این امر نه‌تنها از نظر اقتصادی و تجاری بلکه از جنبه‌های امنیت ملی و حفاظت از زیرساخت‌های داخلی کشورها نیز اهمیت دارد. 
با وجود تنوع قوانین در کشورهای مختلف، اصل کلی کاپوتاژ به‌عنوان یک استاندارد بین‌المللی به رسمیت شناخته شده و به افراد امکان می‌دهد تا با خیالی آسوده و بدون نگرانی از موانع قانونی، در سراسر جهان رانندگی کنند. اگر قصد سفر با خودرو شخصی خود را دارید، با روش‌های حمل ایمن مانند حمل‌ونقل دریایی می‌توانید خودرو خود را به کشور مقصد برده و از آن در کشور مورد‌نظر خود استفاده کنید. در‌صورتی‌که قصد دارید به‌منظور جلوگیری از آسیب و ضربه به خودرو، ماشینتان را با کانتینر جابه‌جا کنید، باید بدانید که یک کانتینر چند تن است. ما در مقاله «هر کانتینر چند تن است و چند تن بار میگیرد؟» به‌طورکلی در این مورد توضیحاتی را ارائه کرده‌ایم. 

خدمات راهنمای کامل کاپوتاژ ماشین؛ مراحل و مدارک مورد نیاز توسط هانزا قابل ارائه نمی‌باشد و این مطلب صرفا جهت اطلاع رسانی و آموزش است.