حمل هوایی باتری لیتیومی، هزینه‌ها و قوانین
باتری لیتیومی چیست؟
باتری‌های لیتیومی نوعی منبع انرژی قابل‌شارژ هستند که امروزه در بیشتر دستگاه‌های الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این باتری‌ها با بهره‌گیری از عنصر لیتیوم انرژی را با چگالی بسیار بالا ذخیره می‌کنند. همین ویژگی سبب شده تا در مقایسه با سایر باتری‌ها، وزن کمتر، ظرفیت بیشتر و بازده بالاتری داشته باشند.
در ساختار فنی این باتری‌ها، الکترولیت معمولاً به‌صورت مایع یا پلیمری طراحی می‌شود تا انتقال یون‌های لیتیوم با سرعت بالا انجام گیرد. با وجود این مزایا، همین ویژگی‌ها باعث حساسیت آنها در برابر دما، فشار و ضربه نیز شده است. به همین دلیل، در فرآیند حمل هوایی باتری لیتیومی، رعایت مقررات بین‌المللی و الزامات ایمنی بسیار حیاتی است.
این باتری‌ها در طیف وسیعی از کاربردها از جمله وسایل کوچک مانند تلفن همراه، لپ‌تاپ و تبلت گرفته تا تجهیزات صنعتی، پهپادها و خودروهای برقی حضور دارند. رشد سریع صنعت الکترونیک و گرایش به استفاده از انرژی‌های قابل‌شارژ، موجب افزایش تقاضا برای این نوع باتری‌ها در بازار جهانی شده است.
با وجود تمام مزایای فنی، باید توجه داشت که باتری‌های لیتیومی در گروه کالاهای خطرناک (Dangerous Goods) طبقه‌بندی می‌شوند. به همین دلیل، حمل هوایی باتری لیتیومی تنها در صورت رعایت دقیق استانداردهای بین‌المللی امکان‌پذیر است. افزایش تقاضا برای محصولات الکترونیکی، حجم ارسال این باتری‌ها را در زنجیره‌های تأمین جهانی چند برابر کرده و اهمیت آگاهی از الزامات ایمنی و قانونی را بیش از پیش افزایش داده است.
بیشتر بخوانید: فریت بار
انواع باتری لیتیومی کدام‌اند؟
باتری‌های لیتیومی به‌طور کلی به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
- باتری‌های لیتیوم‌یونی (Lithium-ion)
- باتری‌های لیتیوم‌فلزی (Lithium Metal)
هر دو نوع، کاربردها و ویژگی‌های متفاوتی دارند و به همین دلیل، نحوه‌ی بسته‌بندی، برچسب‌گذاری و حمل هوایی باتری لیتیومی در مقررات بین‌المللی به‌طور جداگانه تعریف شده است.
باتری‌های لیتیوم‌یونی (Li-ion)
باتری‌های لیتیوم‌یونی قابل شارژ هستند و در بیشتر دستگاه‌های الکترونیکی قابل‌حمل مانند تلفن همراه، لپ‌تاپ، دوچرخه برقی، ابزارهای شارژی و خودروهای الکتریکی استفاده می‌شوند.
ویژگی‌های اصلی آنها عبارت‌اند از:
- چگالی انرژی بالا و وزن کم
- طول عمر زیاد و قابلیت شارژ مکرر
- حساسیت نسبت به حرارت و ضربه
در صورت آسیب فیزیکی یا افزایش بیش از حد دما، احتمال بروز آتش‌سوزی یا واکنش حرارتی در این باتری‌ها وجود دارد. از این رو، در حمل هوایی باتری لیتیومی از نوع Li-ion رعایت کامل مقررات بسته‌بندی و محدودیت‌های ظرفیت ضروری است. بر اساس مقررات IATA DGR، این نوع باتری‌ها باید با سطح شارژ کنترل‌شده و کمتر از حد ظرفیت کامل ارسال شوند تا خطرات احتمالی کاهش یابد.
باتری‌های لیتیوم‌فلزی (Li-metal)
باتری‌های لیتیوم‌فلزی غیر قابل شارژ هستند و معمولاً در تجهیزات پزشکی، دستگاه‌های امدادی، ابزارهای نظامی و وسایل اندازه‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این نوع، از لیتیوم خالص در آند استفاده می‌شود که حساسیت بالایی نسبت به رطوبت، حرارت و فشار دارد. به همین دلیل، در فرآیند حمل هوایی باتری لیتیومی از نوع Li-metal استفاده از بسته‌بندی‌های مقاوم، مجوزهای ویژه و مسیرهای ترکیبی (مثلاً حمل زمینی یا دریایی بخشی از مسیر) رایج است تا ایمنی در حین جابه‌جایی افزایش یابد.
قوانین حمل هوایی باتری لیتیومی
قوانین حمل هوایی باتری لیتیومی توسط دو نهاد بین‌المللی اصلی، یعنی سازمان بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی (IATA) و سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ICAO) تدوین شده‌اند تا ایمنی پروازها تضمین شود و از بروز حوادث ناشی از واکنش‌های شیمیایی در ارتفاع بالا جلوگیری شود. این باتری‌ها در گروه کالاهای خطرناک (Dangerous Goods) قرار دارند و حمل آنها تنها در صورت رعایت کامل مقررات و استانداردهای تعیین‌شده مجاز است.
بر اساس دستورالعمل‌های IATA DGR، باتری‌های لیتیومی بسته به نحوه قرارگیری در دستگاه به سه گروه تقسیم می‌شوند: باتری جدا از دستگاه (UN3480)، باتری همراه دستگاه (UN3481) و باتری داخلی دستگاه (Contained in Equipment). هرکدام از این گروه‌ها الزامات خاصی در زمینه‌ی بسته‌بندی، برچسب‌گذاری و مستندسازی دارند.
طبق این مقررات، در حمل هوایی باتری لیتیومی، باتری‌های مجزا در پروازهای مسافربری ممنوع است و تنها در پروازهای باری (Cargo Aircraft Only) مجاز خواهد بود. همچنین، برای جلوگیری از خطرات احتمالی، باتری‌های لیتیوم‌یونی باید در سطح شارژ محدود و کنترل‌شده ارسال شوند تا احتمال افزایش دما یا وقوع آتش‌سوزی در طول پرواز به حداقل برسد. این ضوابط بخشی از اقدامات جهانی برای حفظ ایمنی خدمه، هواپیما و زنجیره حمل‌ونقل بین‌المللی و حمل باتری لیتیومی است.
حمل باتری لیتیومی چطور انجام می‌شود؟
فرآیند حمل هوایی باتری لیتیومی از پیچیده‌ترین مراحل در صنعت حمل بار هوایی است. از زمان آماده‌سازی باتری در انبار تولیدکننده تا لحظه تحویل در مقصد، مجموعه‌ای از گام‌های دقیق باید طی شود تا ایمنی و انطباق کامل با مقررات بین‌المللی تضمین شود.
در گام نخست حمل هوایی باتری لیتیومی، نوع باتری: لیتیوم-یون یا لیتیوم-فلزی شناسایی می‌شود. این مرحله اهمیت زیادی دارد زیرا نحوه بسته‌بندی، برچسب‌گذاری و اخذ مجوز بر اساس نوع باتری تعیین می‌شود. سپس مدارک ایمنی از جمله برگه اطلاعات مواد شیمیایی (MSDS) و گواهی انطباق با مقررات IATA آماده می‌شود. پس از تأیید، نوبت به بسته‌بندی می‌رسد که باید کاملاً مطابق با استانداردهای جهانی انجام گیرد.
شرکت حمل و نقل بین المللی معمولاً از طریق همکاری با شرکت‌های کارگو و خطوط هوایی دارای مجوز، این فرآیند را مدیریت می‌کنند. در بسیاری از موارد برای بهینه‌سازی هزینه و زمان، از حمل و نقل ترکیبی استفاده می‌شود؛ به این صورت که بار ابتدا از طریق حمل زمینی یا حمل ریلی تا نزدیک‌ترین فرودگاه بین‌المللی ارسال و سپس توسط هواپیما به مقصد نهایی منتقل می‌شود.
در شرایطی که محدودیت‌های پروازی یا ایمنی وجود دارد، برخی شرکت‌ها به جایگزین‌هایی مانند حمل دریایی یا حمل بار دریایی روی می‌آورند. حتی در این حالت نیز بسته‌بندی، مجوزها و اسناد ایمنی باید با مقررات بین‌المللی هماهنگ باشد.
در نهایت برای حمل هوایی باتری لیتیومی، بار پیش از پرواز توسط کارشناسان ایمنی خطوط هوایی و گمرک بررسی می‌شود. کوچک‌ترین مغایرت در مدارک یا بسته‌بندی می‌تواند باعث تأخیر، جریمه یا بازگشت کالا شود. بنابراین، انتخاب شرکت حمل و نقل بین المللی معتبر و باتجربه نقش کلیدی در موفقیت این فرآیند دارد.
بیشتر بخوانید: استعلام قیمت حمل دریایی
بسته‌بندی باتری لیتیومی در حمل هوایی
در فرآیند حمل هوایی باتری لیتیومی، رعایت اصول ایمنی در بسته‌بندی و برچسب‌گذاری اهمیت بسیار بالایی دارد، زیرا کوچک‌ترین خطا می‌تواند خطراتی مانند افزایش دما یا آتش‌سوزی در پرواز ایجاد کند. بر اساس مقررات بین‌المللی، این باتری‌ها در دو گروه اصلی شامل باتری لیتیوم‌یونی مجزا (UN3480) و باتری لیتیوم‌یونی داخل یا همراه دستگاه (UN3481) طبقه‌بندی می‌شوند. هر یک از این گروه‌ها دارای الزامات بسته‌بندی خاصی هستند که باید به‌دقت رعایت شوند تا ایمنی در حمل‌ونقل تضمین شود.
در بسته‌بندی این باتری‌ها، نوع و ظرفیت انرژی آنها تعیین‌کننده روش و جنس بسته‌بندی است. هدف اصلی از این استانداردها، جلوگیری از آسیب فیزیکی، فشار مکانیکی و واکنش‌های شیمیایی احتمالی در طول مسیر حمل است. بسته‌بندی در حمل هوایی باتری لیتیومی باید به اندازه کافی مقاوم باشد تا در برابر ضربه، لرزش و تغییرات دمایی عملکرد ایمن خود را حفظ کند. در مواردی که باتری درون دستگاه نصب شده است، خود دستگاه نقش حفاظتی را ایفا می‌کند.
همچنین در حمل هوایی باتری لیتیومی، محدودیت‌هایی در وزن و ظرفیت بسته‌ها وجود دارد که باید بر اساس نوع پرواز (مسافربری یا باری) رعایت شوند. از سوی دیگر، برچسب‌گذاری صحیح برای شناسایی سریع محموله و هشدار به کارکنان خطوط هوایی ضروری است. بسته‌ها باید دارای برچسب‌های استاندارد شامل شماره شناسایی نوع باتری، علامت هشدار باتری لیتیومی و در صورت لزوم برچسب مربوط به محدودیت حمل هوایی باشند.
پیش از ارسال، لازم است باتری‌ها آزمون‌های ایمنی سازمان ملل را با موفقیت پشت سر گذاشته باشند و مدارک فنی از جمله برگه اطلاعات ایمنی و خلاصه آزمون در دسترس شرکت حمل‌کننده قرار گیرد. شرکت‌های کارگو و حمل‌ونقل بین‌المللی معمولاً از بسته‌بندی‌های تأییدشده استفاده می‌کنند و خدماتی نظیر بیمه بار، حمل ترکیبی و فریت هوایی را برای اطمینان از ایمنی و سرعت ارائه می‌دهند. رعایت این مقررات نه‌تنها ضامن امنیت پرواز است، بلکه از خسارات احتمالی و تأخیر در ترخیص محموله نیز جلوگیری می‌کند.
بیشتر بخوانید: هزینه حمل کانتینر
هزینه حمل هوایی باتری چقدر است؟
هزینه‌ی حمل هوایی باتری لیتیومی بسته به نوع باتری، وزن محموله، مسیر پرواز و میزان الزامات ایمنی متغیر است. از آنجا که این باتری‌ها در گروه کالاهای خطرناک قرار دارند، هزینه‌ی ارسال آنها معمولاً بالاتر از کالاهای عادی محاسبه می‌شود. عواملی مانند نوع بسته‌بندی، کلاس‌بندی بر اساس مقررات بین‌المللی، فاصله مبدأ تا مقصد، نوع خدمات، نقش مستقیمی در تعیین قیمت نهایی دارند.
در مقایسه با روش‌های دیگر، هزینه‌ی حمل هوایی بیشتر است اما زمان تحویل بسیار کوتاه‌تر بوده و ایمنی حمل در سطح بالاتری قرار دارد. برخی شرکت‌ها برای کاهش هزینه از حمل‌ونقل ترکیبی استفاده می‌کنند تا بخشی از مسیر را با حمل زمینی یا دریایی (با همکاری شرکت کشتیرانی) انجام داده و ادامه‌ی مسیر را از طریق خدمات بار هوایی تکمیل کنند. برای برآورد دقیق هزینه، لازم است با شرکت حمل و نقل بین المللی یا شرکت کارگو مشورت شود تا بر اساس نوع باتری، مسیر، و شرایط گمرکی، بهترین گزینه‌ی اقتصادی و ایمن انتخاب شود.
خطر حمل هوایی باتری لیتیومی
هرچند حمل هوایی باتری لیتیومی سریع‌ترین روش برای جابه‌جایی این نوع کالاها است، اما از نظر ایمنی جزو پرریسک‌ترین عملیات در صنعت حمل‌ونقل بین‌المللی محسوب می‌شود. علت اصلی، ماهیت شیمیایی این باتری‌هاست که در صورت آسیب‌دیدگی، افزایش دما یا اتصال کوتاه، می‌تواند منجر به اشتعال خودبه‌خود شود. یکی از خطرات رایج در پرواز، گرمایش حرارتی یا تابشی است. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که دمای داخلی سلول باتری افزایش یابد و واکنش زنجیره‌ای گرما تولید کند. در فضای بسته‌ی هواپیما، این اتفاق ممکن است باعث آتش‌سوزی جدی شود. به همین دلیل، خطوط هوایی و شرکت کارگو موظف هستند باتری‌ها را در بخش‌های مخصوص بار با سامانه‌های اطفای حریق جداگانه نگهداری کنند.
علاوه بر خطر آتش‌سوزی، خطرات دیگری برای حمل هوایی باتری لیتیومی نیز وجود دارد:
- نشت الکترولیت در اثر فشار یا ارتفاع بالا
- فعال شدن ناگهانی دستگاه‌های دارای باتری
- آسیب فیزیکی هنگام بارگیری یا تخلیه
برای کاهش این خطرات، سازمان IATA مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های ایمنی را تدوین کرده است. از جمله:
- انجام بازرسی چشمی قبل از بارگیری
- ممنوعیت حمل باتری‌های معیوب یا دست‌دوم
- الزام به استفاده از بسته‌بندی مقاوم و ضد شوک
- درج برچسب هشدار مخصوص «لیتیوم باتری» روی هر جعبه
شرکت حمل و نقل بین المللی نیز موظف‌اند مدارک ایمنی و گواهی‌های MSDS را پیش از ارسال بررسی کنند. در مواردی که خطر بالا باشد، توصیه می‌شود از حمل دریایی یا حمل و نقل ترکیبی برای انتقال ایمن‌تر استفاده شود. در نهایت، رعایت دقیق استانداردها نه‌تنها از بروز حادثه جلوگیری می‌کند، بلکه اعتبار شرکت ارسال‌کننده را در سطح جهانی حفظ می‌کند.
بیشتر بخوانید: حمل کانتینر
نتیجه‌گیری
در دنیای امروز که سرعت و ایمنی نقش تعیین‌کننده‌ای در تجارت جهانی دارند، حمل هوایی باتری لیتیومی به یکی از حساس‌ترین حوزه‌های لجستیک تبدیل شده است. از بسته‌بندی تا مجوزهای بین‌المللی، هر جزئی از این فرآیند باید با دقت و دانش فنی بالا انجام شود تا خطرات احتمالی به حداقل برسد.
هرچند هزینه‌های حمل هوایی باتری لیتیومی نسبت به حمل دریایی یا حمل بار زمینی بیشتر است، اما مزیت زمان تحویل کوتاه‌تر، باعث شده تا بسیاری از شرکت‌های فناوری، صنایع خودروسازی و تأمین‌کنندگان جهانی به خدمات بار هوایی و شرکت‌های کارگو اعتماد کنند. در این میان، نقش شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی بسیار حیاتی است؛ زیرا آنها باید بین سرعت، ایمنی و هزینه تعادل برقرار کنند.
خدمات حمل و نقل بین المللی شرکت هنزا ناو دریا
شرکت نمایندگی کشتیرانی و خدمات بار هوایی هنزا ناو دریا (هانزا) با سال‌ها تجربه در تمام حوزه‌های حمل‌ونقل در سطح بین‌المللی، به ارائه مشاوره‌های حرفه‌ای و راهکارهای دقیق در حمل‌ونقل دریایی، زمینی و هوایی می‌پردازد. هر پروژه و درخواست با توجه به شرایط خاص عملیاتی، نیازهای محموله، و وضعیت بازار به دقت بررسی می‌شود. هدف ما این است که با تکیه بر تخصص تیم و تحلیل‌های دقیق، راهکارهایی را که بیشترین انطباق با نیازهای شما دارد، پیشنهاد دهیم. در هنزا ناو دریا، هر خدمت حمل‌ونقل، چه در زمینه حمل بار هوایی از چین و حمل بار دریایی از چین و چه در سایر خدمات، بر اساس مجموعه‌ای از عوامل کلیدی و بررسی‌های کامل ارائه می‌شود. این فرایند به ما این امکان را می‌دهد تا همواره خدماتی کارآمد و متناسب با شرایط موجود به شما پیشنهاد کنیم. مشتریان ما می‌توانند با اطمینان خاطر، از مشاوره و تجربه ما برای پیدا کردن بهترین راهکارها بهره‌مند شوند، چرا که تمرکز ما بر روی تحلیل دقیق و ارائه راه‌حل‌های عملی است. بنابراین با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار، جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر از این مجموعه، از شما دعوت می‌کنیم با تیم ما در ارتباط باشید تا شرایط دقیق بررسی و راه‌حل‌های مناسب پیشنهاد شود.
