مزایای استفاده از حمل و نقل ترکیبی
حمل و نقل ترکیبی چیست؟
حمل و نقل ترکیبی به سیستمی از جابه‌جایی کالا اطلاق می‌شود که در آن از دو یا چند شیوه حمل مختلف (مانند حمل بار دریایی، زمینی، ریلی یا هوایی) در قالب یک زنجیره منسجم استفاده می‌شود، بدون آن‌که نیازی به تخلیه و بارگیری مجدد کالا از داخل وسیله یا کانتینر اصلی وجود داشته باشد. این شیوه که با اصطلاحاتی نظیر «بین‌وجهی» یا «حمل چند وجهی» نیز شناخته می‌شود، با هدف ارتقای بهره‌وری، کاهش هزینه‌های حمل و صرفه‌جویی در زمان توسعه یافته است. مزایای حمل و نقل ترکیبی در مقایسه با روش‌های سنتی، به‌ویژه در مسیرهایی با پیچیدگی‌های لجستیکی بالا، کاملاً مشهود است. برخلاف حمل یک‌وجهی که در آن بار تنها از یک مسیر و با یک وسیله حمل می‌شود، در این مدل مسیرها به‌صورت هوشمندانه طراحی شده‌اند تا از مزایای هر روش به‌صورت هم‌زمان بهره‌برداری شود. برای نمونه، کالایی ممکن است ابتدا با کامیون از مبدأ به بندر منتقل شود، سپس از طریق کشتی به کشور مقصد برسد و در نهایت با قطار یا کامیون به محل نهایی تحویل داده شود.
مفاهیم بین وجهی و حمل چند وجهی
در ادبیات تخصصی، دو اصطلاح "حمل بین وجهی" (Intermodal) و "حمل چند وجهی" (Multimodal) مطرح هستند. هر دو به استفاده از چند روش حمل اشاره دارند، اما تفاوتی در آن‌ها وجود دارد:
- در حمل‌ونقل بین وجهی، اگر فرآیند تحت چند قرارداد مجزا انجام شود، کانتینر در طول مسیر تعویض نمی‌شود، اما هر بخش از مسیر یا هر وسیله حمل، بر اساس قرارداد مستقل خود عمل می‌کند.
- در حمل‌ونقل چند وجهی، جابه‌جایی کالا از طریق چند نوع وسیله حمل مختلف اما تحت یک قرارداد واحد انجام می‌شود. مزیت اصلی این روش آن است که فرستنده تنها با یک طرف قرارداد برای کل فرآیند حمل‌ونقل در ارتباط خواهد بود.
ویژگی‌های حمل و نقل ترکیبی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و مزایای حمل و نقل ترکیبی، ایجاد یک مسیر یکپارچه برای جابجایی بار است؛ به این معنا که کالا بدون نیاز به باز شدن یا تخلیه، از طریق چند شیوه حمل‌ونقل به‌صورت متوالی جابه‌جا می‌شود. این یکپارچگی موجب بهینه‌سازی فرآیند حمل از نظر امنیت، زمان و هزینه می‌شود. در این روش، معمولاً از کانتینرهای استاندارد استفاده می‌شود که امکان حمل توسط کامیون، واگن ریلی و کشتی را دارند. همین موضوع نیاز به بسته‌بندی مجدد، تخلیه یا بارگیری مکرر را به حداقل می‌رساند و خطر آسیب به کالا در طول مسیر را کاهش می‌دهد.مزایای حمل و نقل ترکیبی به‌ویژه در مسیرهایی که شامل حمل بار دریایی در ترکیب با حمل زمینی یا ریلی هستند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. از این رو، کسب‌وکارهایی که به دنبال حمل دقیق، منظم و ایمن هستند، این مدل را به‌عنوان راهکاری مؤثر و قابل‌اطمینان ترجیح می‌دهند.
هماهنگی بین حمل بار دریایی، حمل بار هوایی و زمینی
یکی دیگر از ویژگی‌های کلیدی حمل و نقل ترکیبی، هماهنگی عملیاتی بین روش‌های مختلف حمل است. برای اینکه این هماهنگی مؤثر واقع شود، برنامه‌ریزی دقیق زمان‌بندی و اتصال‌های لجستیکی بین بخش‌های مختلف ضروری است. به‌عنوان مثال، در یک مسیر ترکیبی، کالا ابتدا از کارخانه با کامیون به بندر منتقل می‌شود، سپس با کشتی به کشور مقصد ارسال شده و پس از آن با قطار یا کامیون به شهر مورد نظر تحویل داده می‌شود. در این حالت، هر یک از این بخش‌ها باید به‌درستی به هم متصل باشند تا از تأخیر در نقاط انتقال جلوگیری شود. همچنین در بعضی موارد، برای کالاهایی که حساس به زمان هستند، از ترکیب حمل بار هوایی و زمینی استفاده می‌شود تا ضمن کاهش زمان حمل، هزینه نیز در سطح کنترل‌شده‌ای باقی بماند.
نقش نمایندگی کشتیرانی در تسهیل فرآیند
نمایندگی کشتیرانی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی در ساختار حمل و نقل ترکیبی، نقشی کلیدی در تسهیل و هماهنگی فرآیند ایفا می‌کنند. این نمایندگی‌ها پل ارتباطی مؤثری میان صاحبان بار و شرکت‌های حمل‌ونقل هستند و وظایفی همچون برنامه‌ریزی مسیر، رزرو فضای حمل، هماهنگی با گمرکات و مدیریت زمان‌بندی میان روش‌های مختلف حمل را بر عهده دارند. از جمله مزایای حمل و نقل ترکیبی می‌توان به امکان طراحی مسیرهای حمل چند وجهی توسط نمایندگان کشتیرانی اشاره کرد. به‌عنوان مثال، یک نمایندگی مجرب می‌تواند از طریق همکاری با خطوط حمل بار دریایی، شرکت‌های حمل زمینی و اپراتورهای ریلی، مسیر مناسبی برای حمل ترکیبی طراحی کند که شامل ترخیص کالا، تهیه اسناد حمل، محاسبه دقیق هزینه حمل کانتینر و زمان تحویل به مقصد باشد. این سطح از هماهنگی و مدیریت نه‌تنها موجب تسهیل عملیات برای صادرکنندگان و واردکنندگان می‌شود، بلکه در بهینه‌سازی کل زنجیره تأمین نیز نقش مؤثری ایفا می‌کند و بخشی مهم از مزایای حمل و نقل ترکیبی به‌شمار می‌رود.
مزایای استفاده از روش حمل و نقل ترکیبی
یکی از مهم‌ترین دلایل گرایش شرکت‌ها به استفاده از حمل و نقل ترکیبی، کاهش چشمگیر در هزینه حمل کانتینر است. در مدل‌های حمل یک‌وجهی (مانند استفاده صرف از حمل بار هوایی یا حمل بار دریایی) اغلب ناگزیر به پرداخت هزینه‌های بالا برای کل مسیر هستیم. در مقابل، یکی از مزایای حمل و نقل ترکیبی، امکان بهره‌گیری از روش‌های اقتصادی‌تر نظیر حمل دریایی برای بخش عمده مسیر و استفاده از حمل زمینی یا ریلی در نقاط داخلی است. این انعطاف در انتخاب مسیر و نوع حمل، موجب می‌شود هزینه نهایی حمل‌ونقل بر اساس شرایط بازار، قیمت سوخت، نرخ دستمزد و تعرفه‌های محلی بهینه‌سازی شود. همچنین، نمایندگی‌های کشتیرانی که با شبکه‌ای از ارائه‌دهندگان خدمات حمل همکاری دارند، می‌توانند مسیرهایی را پیشنهاد دهند که از نظر اقتصادی برای مشتریان مقرون‌به‌صرفه و قابل اتکا باشد. این قابلیت از مهم‌ترین مزایای حمل و نقل ترکیبی در مدیریت هزینه‌های زنجیره تأمین به شمار می‌آید.
صرفه‌جویی در زمان حمل
در بسیاری از موارد، یکی از مزایای حمل و نقل ترکیبی کاهش محسوس زمان تحویل کالا است؛ به‌ویژه در شرایطی که بار از نقاط با دسترسی محدود ارسال می‌شود. در چنین مواقعی، بخشی از مسیر می‌تواند از طریق حمل بار هوایی طی شود تا کالا سریع‌تر به بندر یا پایانه ریلی برسد و ادامه مسیر با کشتی یا قطار انجام گیرد. این بخش از مزایای حمل ترکیبی، امکان برنامه‌ریزی دقیق و انعطاف‌پذیر در زنجیره حمل‌ونقل را فراهم می‌کند. برخلاف مدل‌های سنتی که در آن بار ممکن است مدت‌زمان قابل‌توجهی در انتظار مرحله بعدی حمل باقی بماند، در حمل ترکیبی با هماهنگی هوشمندانه حرکت وسایل نقلیه، زمان توقف به حداقل می‌رسد. همین موضوع یکی از ملموس‌ترین مزایای حمل و نقل ترکیبی در بهبود کارایی عملیاتی به شمار می‌آید.
بهینه‌سازی مسیرهای بین وجهی
حمل ترکیبی با بهره‌گیری از زیرساخت‌های متنوع در کشورهای مختلف، این امکان را برای کسب‌وکارها فراهم می‌سازد تا مسیرهایی را انتخاب کنند که از نظر جغرافیایی و لجستیکی، بیشترین بهره‌وری را داشته باشند. به‌جای عبور از یک مسیر ثابت، استفاده از مسیرهای جایگزین بین وجهی یکی از برجسته‌ترین مزایای حمل و نقل ترکیبی به شمار می‌آید. این بهینه‌سازی مسیر، با تکیه بر سیستم‌های پیشرفته مدیریت حمل و ابزارهای ردیابی دیجیتال انجام می‌شود. نمایندگی‌های کشتیرانی نیز در این میان نقشی کلیدی دارند؛ آن‌ها معمولاً به نرم‌افزارها و پلتفرم‌هایی مجهز هستند که با تحلیل هم‌زمان زمان، هزینه و ظرفیت، بهترین ترکیب حمل را به مشتریان پیشنهاد می‌دهند. در شرایط بحرانی نظیر بسته شدن مرزها، اعمال تحریم‌ها یا افزایش ناگهانی قیمت سوخت، توانایی تغییر سریع و هوشمندانه مسیر از دیگر مزایای حمل و نقل ترکیبی است که به حفظ پایداری زنجیره تأمین کمک می‌کند.
افزایش امنیت حمل و نقل
وقتی کالا از طریق حمل و نقل ترکیبی جابه‌جا می‌شود، در اغلب موارد نیازی به باز کردن کانتینر یا انتقال دستی بار بین وسایل نقلیه نیست. همین موضوع، یکی از دلایل مهم افزایش امنیت کالاها است. در روش بین وجهی، کل بار در یک کانتینر پلمپ شده قرار دارد و تا رسیدن به مقصد نهایی باز نمی‌شود. این موضوع خطر سرقت، آسیب‌دیدگی یا گم شدن کالا را به‌شدت کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، برخی مسیرها از نظر ایمنی در معرض خطر هستند.
پایداری زیست‌محیطی
یکی دیگر از مزایای حمل و نقل ترکیبی، کاهش اثرات زیست‌محیطی ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی و تولید گازهای گلخانه‌ای است. به‌طور خاص، حمل ریلی و دریایی نسبت به حمل جاده‌ای یا هوایی آلودگی کمتری تولید می‌کنند. در ادامه مزایای حمل ترکیبی روش‌های حمل ترکیبی، معمولاً از حمل بار دریایی یا ریلی برای مسیرهای طولانی استفاده می‌شود و تنها برای بخش‌های ضروری، حمل جاده‌ای یا هوایی به‌کار می‌رود. این منجر به کاهش مصرف سوخت، ترافیک جاده‌ای و اثرات زیست‌محیطی می‌شود.
انعطاف‌پذیری برای حمل
حمل و نقل ترکیبی به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که با توجه به نوع کالا، مقصد، زمان تحویل و حتی شرایط آب‌وهوایی، مسیر و روش حمل را تغییر دهند. این انعطاف‌پذیری در دنیای پرنوسان تجارت امروز یک مزیت کلیدی است. برای مثال، اگر یک مسیر دریایی با تأخیر مواجه شود، بار می‌تواند از طریق حمل زمینی یا ریلی ادامه مسیر دهد. یا اگر کالاهایی با شرایط خاص حمل مانند مواد فاسد شدنی باشند، ترکیب حمل سریع (هوایی) با حمل پایدار (ریلی) راه‌حل ایده‌آلی خواهد بود. همچنین، نمایندگی‌های کشتیرانی باتجربه می‌توانند برنامه حمل ترکیبی را طوری طراحی کنند که در زمان بحران یا اوج تقاضا، گزینه‌های جایگزین برای مشتری فراهم باشد. این مزیت به‌ویژه برای شرکت‌هایی با زنجیره تأمین جهانی اهمیت حیاتی دارد.
معایب استفاده از روش حمل و نقل ترکیبی
با وجود تمام مزایای حمل و نقل ترکیبی، این روش بدون چالش نیست. یکی از مهم‌ترین معایب آن، پیچیدگی زیاد در فرآیند هماهنگی بین بخش‌های مختلف حمل‌ونقل است. زمانی که چندین روش حمل (مانند حمل بار دریایی، ریلی و زمینی) در یک زنجیره واحد به کار گرفته می‌شوند، هر یک از این مراحل نیازمند هماهنگی دقیق، مدیریت زمان‌بندی و انطباق با مقررات متفاوت است. به‌عنوان مثال، تفاوت در زمان رسیدن کشتی به بندر و زمان حرکت قطار ممکن است باعث تأخیر در ادامه مسیر شود. اگر این تأخیر در یک نقطه از زنجیره رخ دهد، ممکن است کل برنامه حمل به هم بخورد و نیاز به باز طراحی مسیر داشته باشد. همچنین، تنوع اسناد مورد نیاز برای روش‌های مختلف حمل، تفاوت در مقررات گمرکی، قوانین بیمه بار، و ریسک‌های قانونی در کشورهای مختلف، از جمله عواملی هستند که مدیریت حمل ترکیبی را پیچیده‌تر می‌کنند.
تأخیرهای احتمالی در نقاط انتقال
یکی دیگر از معایب حمل ترکیبی، تأخیر هایی است که ممکن است در نقاط انتقال بین روش‌های مختلف حمل رخ دهد. به‌عنوان مثال، اگر یک کشتی بار را به بندری منتقل کند اما قطار آماده بارگیری نباشد، بار باید در انبار بماند که این به معنی افزایش زمان تحویل و احتمال افزایش هزینه حمل کانتینر نیز است. همچنین، تأخیر در دریافت مجوزهای گمرکی یا بازرسی‌ها، یا حتی شرایط آب‌وهوایی در برخی نقاط مسیر، می‌توانند کل برنامه حمل را دچار اختلال کنند. در این مواقع، نه‌تنها زمان تحویل افزایش می‌یابد، بلکه ممکن است شرکت‌ها دچار جریمه‌های قراردادی شوند یا فرصت‌های تجاری را از دست بدهند. برای کاهش این ریسک، اغلب توصیه می‌شود که شرکت‌ها با نمایندگی‌های کشتیرانی با تجربه همکاری کنند که توانایی مدیریت حرفه‌ای این نقاط حساس را داشته باشند.
نتیجه‌گیری
حمل و نقل ترکیبی به‌عنوان یک راهکار پیشرفته و منعطف، توانسته تحولی در دنیای لجستیک و حمل‌ونقل ایجاد کند. این روش با ترکیب هوشمندانه حمل بار دریایی، حمل بار هوایی و زمینی، امکان انتقال کالا با سرعت بیشتر، هزینه کمتر و امنیت بالاتر را فراهم می‌سازد. در این مقاله با مزایای حمل و نقل ترکیبی مانند کاهش هزینه حمل کانتینر، صرفه‌جویی در زمان، بهینه‌سازی مسیرهای بین وجهی و انعطاف‌پذیری در برنامه‌ریزی آشنا شدیم. همچنین دیدیم که نقش نمایندگی‌های کشتیرانی در تسهیل این فرآیند چقدر کلیدی و تعیین‌کننده است.
خدمات حمل و نقل ترکیبی شرکت هنزا ناو دریا
شرکت هنزا ناو دریا (هانزا) با افتخار خدمات مشاوره‌ای و راهکارهای جامع در حوزه حمل و نقل دریایی، زمینی و هوایی ارائه می‌دهد. همچنین، در زمینه حمل و نقل ترکیبی نیز آماده‌ایم تا بر اساس نیازهای شما، راهکارهای مناسبی پیشنهاد کنیم. لطفاً در نظر داشته باشید که ارائه این خدمات ممکن است بسته به عواملی نظیر وضعیت‌های عملیاتی، شرایط صنعت و سایر متغیرها نسبت به زمان درخواست سرویس متفاوت باشد. بنابراین، با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار، جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر از این مجموعه برای دریافت اطلاعات بیشتر و بررسی شرایط، لطفاً با تیم ما تماس بگیرید.
